Peer learning, czyli jak wspierać uczniów w uczeniu się od siebie nawzajem

AUTOR: Tomasz Tokarz

 

Wspólnie z kolegami jest łatwiej, bezpieczniej, przyjaźniej, czyli o tym, dlaczego warto uczyć się w gronie rówieśników.

Jedną z najbardziej skutecznych metod uczenia się jest tzw. peer learning (ang. peer – ‘rówieśnik’, learn – ‘uczyć się’), polegający na wspólnym uczeniu się w gronie rówieśników.

Już Jean Piaget zwracał uwagę, że rozmowy i dyskusje między dziećmi, ich wspólne działania mogą mieć większą wartość niż interakcje zachodzące między dorosłym a dzieckiem. Relacja nauczyciele-uczniowie ma bowiem charakter asymetryczny. Dorosły postrzegany jest jako osoba, która ma władzę, do której należy decydujący głos. Tymczasem komunikacja między rówieśnikami cechuje się większą równowagą poznawczą. Dzieci są w niej bardziej naturalne i otwarte, bezpośrednie, częściej zabierają głos, a ich wypowiedzi są dłuższe i lepiej uargumentowane. Nie boją się mówić, nie kieruje nimi obawa przed byciem skarconym lub skorygowanym przez nauczyciela/nauczycielkę. Dzieci, komunikując się, używają podobnego języka – i to pomaga im się lepiej uczyć.

Najprostszym sposobem wykorzystania metody peer learning jest praca w grupach. Uczniowie mają określone zadanie do wykonania. Na początku samodzielnie zbierają informacje (korzystając ze swojej wiedzy, komputerów, książek), a następnie dobierają się w grupy i wspólnie pracują nad zebranym materiałem, wymieniając się uzyskanymi informacjami, dyskutując na ich temat. Prowadzą burzę mózgów zmierzającą do ustalenia wspólnego stanowiska.

Tego rodzaju aktywność poznawcza może być zorganizowana w ramach tzw. komórek nauczania. Uczniowie podzieleni są na zespoły, w obrębie których mają swoje role – dostają na kartkach niepowtarzalne zadanie do realizacji, wyznaczone tylko dla nich. Następnie opowiadają innym o zagadnieniach, na temat których zdobyli informacje. Rozproszone fragmenty narracji łączone są później przez nich w większą całość.

Jakie narzędzia TIK można wykorzystać do wspierania pracy metodą peer learning?

• Najlepsze będą różnego rodzaju platformy chmurowe. Uczniowie mogą prowadzić wspólne notatki na dokumentach: WORD czy DOKUMENTY GOOGLE.
• Mogą także wykorzystać tablice JAMBOARD lub WHITEBOARD.
• Dobrze się sprawdzają w takiej sytuacji aplikacje do tworzenia map myśli, np. COOGLE, IMINDMAP, MINDOMO.
• W przypadku uczniów starszych klas bardzo duże możliwości niosą ze sobą aplikacje typu: MURAL czy MIRO. Pozwalają one na tworzenie różnego rodzaju ćwiczeń grupowych, na podstawie gotowych szablonów (np. do analizy SWOT, metaplanu, różnego rodzaju burz mózgów).
• Bardzo przydatna może okazać się tablica PADLET – uczniowie mogą na niej zamieszczać notatki pisemne, głosowe, rysunkowe, umieszczać zdjęcia i nagrania. Padlet jest fantastycznym narzędziem do komunikacji – uczniowie mogą zostawiać sobie komentarze i informacje zwrotne.
• Czasem używam też do tego celu FORMULARZY GOOGLE (zamiennie z FORMULARZAMI MICROSOFT). Pozwalają one na przesyłanie przez uczniów różnego rodzaju plików podczas wykonywania zadań.

Ciekawym rozwiązaniem jest połączenie peer learningu z dyskusją, np. zorganizowaną na wzór oksfordzki. Dwie grupy uczniów gromadzą informacje na tematy, które wywołują spory (np. ewolucji, fizyki kwantowej, Wielkiego Wybuchu, czarnych dziur, genetyki, religii). Przygotowują zasoby danych. Następnie grupy wyłaniają swoich przedstawicieli, którzy toczą dyskusję na forum klasy korzystając z efektów zbiorowej pracy.
Przykładowo: uczniowie zakładają wątek w grupie dyskusyjnej czy dodają post na stronie z prośbą skierowaną do innych uczniów szkoły o dzielenie się informacjami na określony temat. Ci wklejają linki prezentujące różne punkty widzenia, fragmenty artykułów, publikują własne interpretacje. W ten sposób powstaje ogromna baza wiedzy, wykraczająca poza możliwości przekazu jednej osoby.

Jakie narzędzia możemy wykorzystać przy pracy metodą peer learning połączonym z dyskusją?

• Ciekawym narzędziem do inicjowania i prowadzenia dyskusji jest KIALO – strona internetowa zaprojektowana do dyskutowania na różne tematy.
• Do takich celów można wykorzystać także dokumenty chmurowe, platformy (TEAMS, CZAT od Google) oraz grupy na popularnych serwisach społecznościowych.
• Do tworzenia wspólnej bazy wiedzy nadaje się wspominany już PADLET. Alternatywną dla niego może być WAKELET – strona umożliwiająca gromadzenie różnych materiałów lub FLIPPGRID (gdzie można tworzyć nagrania wideo).

Peer learning dobrze uzupełnia się także z metodą projektu. Grupy uczniów otrzymują zadania do realizacji – prace nad nimi mogą być rozłożone na kilka tygodni. Przygotowując się do nich, uczniowie mogą korzystać z dowolnych źródeł, zarówno udostępnionych przez nauczyciela/nauczycielkę (książki, linki do stron, filmy), jak i znalezionych samodzielnie. Prace nad projektem polegają na regularnych spotkaniach uczniów, podczas których dzielą się oni uzyskanymi informacjami, rozdzielają zadania oraz dyskutują nad formą prezentacji efektów.

Jakie narzędzia TIK będą pomocne przy pracy metodą projektu?

• Do koordynowania pracy projektowej można wykorzystać wspominane wyżej platformy. Dobrze się sprawdza chociażby stworzenie osobnych kanałów na TEAMS – uczniowie mają w nich przestrzeń do tworzenia dokumentów i zamieszczania materiałów.
• Można także użyć NOTESU (ONENOTE) dostępnego w pakiecie Microsoft 365.
• Całkiem przydatny może okazać się także arkusz kalkulacyjny EXCEL lub ARKUSZ GOOGLE.
• Dla starszych uczniów dobrym rozwiązaniem może być wprowadzenie bardziej zaawansowanych programów typu: TRELLO, ASANA czy SLACK. Pozwalają one na przypisywanie zadań do konkretnych osób i skuteczne monitorowanie procesu ich realizacji.

Peer learning to nie tylko metoda (samo)kształcenia. To całościowy model myślenia o edukacji, zmieniający tradycyjne role.

Co jest zadaniem nauczyciela/nauczycielki?
Towarzyszenie uczniom w pracy, odpowiadanie na pytania i wątpliwości, konsultowanie powstających projektów itd. Udzielanie informacji zwrotnej dotyczącej efektów pracy (lub koordynowanie procesu udzielania sobie informacji zwrotnej przez uczniów), zwrócenie uwagi na ewentualne nieścisłości i wskazanie możliwości uzupełnienia.

Podsumowując, peer learning:

• służy aktywizacji uczniów – przekształca ich z biernych odbiorców w aktywnych eksploratorów, odkrywców, konstruktorów wiedzy.
• rozwija umiejętność pozyskiwania informacji – uczniowie stają się badaczami, gromadzącymi dane na interesujący ich temat, a następnie dyskutujących o nim z innymi uczniami-badaczami.
• rozwija umiejętność rozwiązywania problemów – w peer learningu zdobyte informacje trzeba umieć zestawić z informacjami pozyskanymi przez innych i wykorzystać je do rozwiązania zadania.
• rozwija zdolności komunikacyjne – wymaga rozmowy z drugą osobą, by wymienić się z nią zgromadzonymi zasobami.
• rozwija umiejętność pracy zespołowej – wpływa na wzmocnienie więzi między uczniami.
• rozwija zdolność empatii – pozwala lepiej zrozumieć trudności, z jakimi zmagają się inni, ich ograniczenia, blokady.
• rozwija umiejętność prezentowania wiedzy – występów publicznych, dyskusji, odnoszenia się do wypowiedzi innych.
• rozwija umiejętność krytycznego myślenia – uzyskane informacje trzeba umieć przesiać, aby wyłowić te wiarygodne, szczególnie w sytuacji, kiedy w zespole uczniów pojawiają się sprzeczne dane.
• rozwija kompetencje obywatelskie – stwarza uczniom okazje do przejmowania odpowiedzialności za siebie i swoje otoczenie, uczy dialogu, kształtuje postawy demokratyczne.

Metoda peer learning jest jedną z odpowiedzi na edukacyjne wyzwania XXI wieku Podstawowym celem uczenia się jest w końcu zrozumienie siebie i świata, a najlepszą, najbardziej skuteczną jego formą jest współpraca z innymi.

#peer learning #metoda projektu #dyskusja oksfordzka #dyskusja #współpraca rówieśnicza