AUTORKA: Renata Maciejczyk
&nbsp;
<div class="scen_description">
Wirtualna rzeczywistość dla uczniów nie jest tym samym, czym jest dla nauczycieli. Cyfrowi imigranci muszą wejść w świat cyfrowych tubylców i nie mogą się tego bać. Czym jest VR?
&nbsp;
</div>
<div class="scen_description">
Uczenie się przez doświadczenie jest jednym z najefektywniejszych sposobów nauczania. Prawdopodobnie jest też najstarszą metodą uczenia się, a wzmianki o tego rodzaju edukacji można znaleźć u Sokratesa i Platona. Od starożytności aż do czasów najnowszych wszyscy wybitni filozofowie poszukiwali związku przyglądania się naturze i doświadczania z uczeniem się. Wirtualna rzeczywistość (ang.: Virtual Reality, VR) jest trójwymiarowym obrazem, tworzonym przy wykorzystaniu technologii informatycznej. Przy użyciu komputera powstają są nie tylko przedmioty, ale także wydarzenia, słowem wszystko, co nas otacza. Wirtualna rzeczywistość jest rzeczywistością, w której współcześnie osadzone są dzieci – wystarczy wspomnieć, że reprezentacja świata realnego lub fikcyjnego to po prostu gry komputerowe, które każde dziecko zna. Jak zatem wykorzystać taki potencjał w edukacji?
&nbsp;
Przede wszystkim należy pamiętać, że VR nie zastąpi nauczycieli w przygotowaniu lekcji. Jest raczej pewnego rodzaju medium, sposobem przekazu. Warto w tym miejscu przywołać słowa Marshala McLuhana "the medium is the message". Koncepcja kanadyjskiego uczonego zakłada, że sposób wyboru przekazu sam w sobie jest przekazem, a wszelkie technologie są dodatkiem do tego, kim jest człowiek. Medium jest zatem przedłużeniem człowieka, który go używa, chociaż co do zasady człowiek nie jest świadomy charakteru zmiany technologicznej. Niemniej, nie ulega wątpliwości, że zmiana technologiczna ma to do siebie, że jest stała i wydaje się zasadnym stwierdzeniem, że wachlarz możliwości doboru środka przekazu materiału edukacyjnego jeszcze nigdy nie był tak szeroki jak obecnie. Warto zatem zastanowić się, jak wykorzystać VR w edukacji. Naturalnie musimy pamiętać, że wykorzystanie VR w polskiej szkole jest raczej melodią przyszłości, jednakże już dzisiaj możemy znaleźć przykłady wykorzystania tej technologii w nauczaniu najmłodszych. Oto kilka przykładów.
&nbsp;
ClassVR, to wielokrotnie nagradzana technologia VR stworzona po to, aby zwiększać zaangażowanie uczniów, a przez to ułatwiać im przyswajanie wiedzy. ClassVR skierowana jest do uczniów w każdym wieku. ClassVR jest nie tylko medium przekazu, lecz oprócz sprzętu i elementów sterujących, zainteresowanym dostarczane są także treści oraz zasoby, które dostosowane są do programu nauczania. ClassVR składa się zatem z samodzielnych okularów VR, które nie wymagają dodatkowego sprzętu. Dodatkowo portal ClassVR umożliwia nauczycielom kontrolę nad przekazywanymi do okularów treściami oraz pozwala monitorować uwagę uczniów. Ponadto wśród materiałów edukacyjnych znajdują się nie tylko materiały z zakresu wirtualnej rzeczywistości, lecz także materiały korzystające z rozszerzonej rzeczywistości (ang. augmented reality – AR). I co na pewno równie istotne, nauczyciele mają wsparcie techników, którzy skonfigurują odpowiednio sprzęt, zaś zespół edukacyjny nauczy pedagogów, jak z niego najefektywniej korzystać.
&nbsp;
Na rynku jest też dostępne Wirtualne Laboratorium Empiriusz, które zostało stworzone przez Nową Erę. Jest to cyfrowe laboratorium chemiczne, które jest w pełni wyposażone. Posiada odczynniki chemiczne, szkło laboratoryjne oraz sprzęt do wykonywania doświadczeń. Wszystko to jest cyfrowe, a zatem również bezpieczne dla uczniów. Na Wirtualne Laboratorium Empiriusz składają się wysuwany panel z goglami VR oraz kontrolerami, wbudowany komputer, karty laboratoryjne (karty pracy), mobilne stanowisko pracy oraz scenariusze zajęć. 
&nbsp;
Innym przykładem wykorzystania VR w nauczaniu jest Aktin Nowoczesne Technologie Edukacyjne. W swojej ofercie posiada wieloprzedmiotowe wirtualne laboratorium, na które oprócz narzędzi VR składa się także drukarka 3D oraz roczny dostęp do portalu wirtualnych lekcji.
&nbsp;
Być może dziś korzystanie z VR w codziennej edukacji brzmi abstrakcyjnie, dlatego też warto na początku zapoznać się z materiałem teoretycznym, dotyczącym zagadnienia VR w edukacji. W pierwszej kolejności postarajmy się poznać to narzędzie aby go oswoić, zanim zaczniemy z niego korzystać.
Oto lista linków do materiałów, które pozwolą lepiej zapoznać się z tematyką VR:
<ul>
	<li>ClassVR – <a href="https://www.classvr.com/polska-szkolna-rzeczywistosc-wirtualna/?gclid=CjwKCAjw9LSSBhBsEiwAKtf0n4noVZgrgUY9oLasHYEcOi2RMYdtnMhD3lH7-GLdHc6Gr20GT3bauBoC5qcQAvD_BwE">https://www.classvr.com/polska-szkolna-rzeczywistosc-wirtualna/?gclid=CjwKCAjw9LSSBhBsEiwAKtf0n4noVZgrgUY9oLasHYEcOi2RMYdtnMhD3lH7-GLdHc6Gr20GT3bauBoC5qcQAvD_BwE</a></li>
	<li>Laboratoria Przyszłości - wirtualne laboratorium przedmiotowe ClassVR – <a href="https://www.youtube.com/watch?v=U_FFQvwmSbE">https://www.youtube.com/watch?v=U_FFQvwmSbE </a></li>
	<li>Wirtualne Laboratorium Empiriusz – <a href="https://www.nowaera.pl/wirtualne-laboratorium/czym-jest-wirtualne-laboratorium">https://www.nowaera.pl/wirtualne-laboratorium/czym-jest-wirtualne-laboratorium</a></li>
	<li>Aktin Nowoczesne Technologie Edukacyjne – <a href="https://aktin.pl/towar/lista/482/gotowe-zestawy-pracownia-wirtualnej-rzeczywistosci-vr">https://aktin.pl/towar/lista/482/gotowe-zestawy-pracownia-wirtualnej-rzeczywistosci-vr</a></li>
</ul>
Więcej artykułów o VR w edukacji
<ul>
	<li>Laboratoria Przyszłości – <a href="https://www.canva.com/design/DAEqisKwzvI/IrFg4kGY575bofo-56XC5g/view?utm_content=DAEqisKwzvI&amp;utm_campaign=designshare&amp;utm_medium=link&amp;utm_source=publishsharelink&amp;utm_source=newsletter&amp;utm_medium=nl&amp;utm_campaign=email_marketing">https://www.canva.com/design/DAEqisKwzvI/IrFg4kGY575bofo-56XC5g/view?utm_content=DAEqisKwzvI&amp;utm_campaign=designshare&amp;utm_medium=link&amp;utm_source=publishsharelink&amp;utm_source=newsletter&amp;utm_medium=nl&amp;utm_campaign=email_marketing</a></li>
	<li>VR w edukacji - subiektywny przegląd możliwości – <a href="https://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/79/id/1410">VR w edukacji - subiektywny przegląd możliwościhttps://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/79/id/1410</a></li>
	<li>Czy wirtualna rzeczywistość to przyszłość edukacji? – <a href="https://centrumprasowe.wsb.pl/157602-czy-wirtualna-rzeczywistosc-to-przyszlosc-edukacji">https://centrumprasowe.wsb.pl/157602-czy-wirtualna-rzeczywistosc-to-przyszlosc-edukacji</a></li>
	<li>VR w edukacji - jak zdać każdy egzamin? – <a href="https://techno-senior.com/2021/09/12/vr-w-edukacji-jak-zdac-kazdy-egzamin/">https://techno-senior.com/2021/09/12/vr-w-edukacji-jak-zdac-kazdy-egzamin/</a></li>
	<li>Rzeczywistość wirtualna w edukacji artystycznej – <a href="https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/2313/1/Kopoczek_Rzeczywistosc_wirtualna_w_edukacji_artystycznej.pdf">https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/2313/1/Kopoczek_Rzeczywistosc_wirtualna_w_edukacji_artystycznej.pdf</a></li>
</ul>
Wirtualna rzeczywistość jest czym innym dla uczniów, a czym innym dla nauczycieli. Warto oswajać VR już teraz, by za jakiś czas móc na co dzień pracować z nim w szkole.
</div>

Wirtualna rzeczywistość w szkole – czy VR to przyszłość edukacji?

AUTOR: Tomasz Tokarz
&nbsp;
<div class="scen_description">
Mamy w szkole nowy przedmiot – Historia i Teraźniejszość. Nie ma podręczników (obowiązkowych)? – to szansa, aby uczniowie samodzielnie eksplorowali najnowszą historię z pomocą zasobów sieci.
</div>
<div class="scen_description">
Od września 2022 roku do szkół ponadpodstawowych wychodzi nowy przedmiot – Historia i Teraźniejszość. Zastąpi przedmiot Wiedza o społeczeństwie (zakres podstawowy) i będzie obejmował zagadnienia z zakresu wiedzy o społeczeństwie oraz historii najnowszej – dzieje powojenne (od 1945 do 2015). Treści tego przedmiotu to więc de facto w większości historia najnowsza. Do przedmiotu nie ma obowiązkowych podręczników ani programów. A może to szansa? Będziemy mogli prowadzić ten przedmiot według własnego konceptu. Realizować punkty z programu na podstawie autorskich projektów. 
Gdzie szukać inspiracji? Podstawą się polecić kilkanaście sprawdzonych kanałów i stron, gdzie można znaleźć przydatne informacje na temat dziejów najnowszych. Zacząć warto od bogatej propozycji Instytutu Pamięci Narodowej. 
Oto zbiór stron internetowych przygotowanych przez IPN:
<ul>
	<li>PORTALE EDUKACYJNE IPN – <a href="https://edukacja.ipn.gov.pl/edu/multimedia-1/portale-edukacyjne">https://edukacja.ipn.gov.pl/edu/multimedia-1/portale-edukacyjne</a> – do najciekawszych z nich należą strony poświęcone kulturze niezależnej lat 80.</li>
	<li>KULTURA NIEZALEŻNA – https://kultura-niezalezna.pl/ –  
Walka Polaków o niepodległość 1918-1989 – <a href="http://www.polska1918-89.pl/">http://www.polska1918-89.pl/</a> czy przełomowi 1989 roku: 1989 – <a href="https://polskiemiesiace.ipn.gov.pl/mie/wszystkie-wydarzenia/czerwiec-1989/112505,Czerwiec-1989.html">https://polskiemiesiace.ipn.gov.pl/mie/wszystkie-wydarzenia/czerwiec-1989/112505,Czerwiec-1989.html </a></li>
	<li>Materiały audiowizualne można także znaleźć na stronie: PRZYSTANEK HISTORIA prowadzonej przez pracowników IPN – <a href="https://przystanekhistoria.pl/pa2/audiovideo">https://przystanekhistoria.pl/pa2/audiovideo </a></li>
	<li>IPN ma także kanał na YouTube: IPN TV – <a href="https://www.youtube.com/user/IPNtvPL">https://www.youtube.com/user/IPNtvPL</a></li>
	<li>Warto także wysłuchać audycji o historii najnowszej na kanale Polskiego Radia POLSKIE RADIO – HISTORIA – <a href="https://www.polskieradio.pl/39,Historia/1088,Historia-najnowsza-%E2%80%93-Polska">https://www.polskieradio.pl/39,Historia/1088,Historia-najnowsza-%E2%80%93-Polska </a></li>
</ul>
Dużo ciekawych materiałów dotyczących historii najnowszej znajdziemy na kanałach YouTube. Szczególnie warte polecania są:
<ul>
	<li>POWOJNIE – <a href="https://www.youtube.com/c/Powojnie">https://www.youtube.com/c/Powojnie</a> można znaleźć ponad sto filmów dotyczących głównie historii powszechnej po 1945 roku.</li>
	<li>OBLICZA XX WIEKU – <a href="https://www.youtube.com/c/ObliczaXXWieku">https://www.youtube.com/c/ObliczaXXWieku</a> – Portal prezentuje mniej znane kwestie z historii XX wieku.</li>
	<li>MISJA SPECJALNA – <a href="https://www.youtube.com/watch?v=FyApCEIj2Os&amp;list=PLSFjN753fhxTX6SWjQVyYK4C7LqmoG-oV">https://www.youtube.com/watch?v=FyApCEIj2Os&amp;list=PLSFjN753fhxTX6SWjQVyYK4C7LqmoG-oV</a> – niemal 100 podcastów poświęconych sensacyjnym wydarzeniom XX wieku.</li>
	<li>CIEKAWE HISTORIE – <a href="https://www.youtube.com/c/ciekawehistorietv">https://www.youtube.com/c/ciekawehistorietv</a> – ponad 70 filmów opartych na starannej kwerendzie źródłowej.</li>
</ul>
Warto śledzić kilka kanałów anglojęzycznych, szczególnie:
<ul>
	<li>TIMELINE – <a href="https://www.youtube.com/c/TimelineChannel/videos">https://www.youtube.com/c/TimelineChannel/videos</a> – zbiór fantastycznych filmów dokumentalnych, w dużej części poświęconych historii najnowszej.</li>
	<li>THE COLD WAR – <a href="https://www.youtube.com/c/TheColdWarTV">https://www.youtube.com/c/TheColdWarTV</a> – dziesiątki doskonale przygotowanych filmów obrazujących (z różnych perspektyw) okres zimnej wojny.</li>
	<li>HISTORY WITH GILBERT – <a href="https://www.youtube.com/channel/UC1Zc6_BhPXiCWZlrZP4EsEg/videos">https://www.youtube.com/channel/UC1Zc6_BhPXiCWZlrZP4EsEg/videos</a> – kanał o historii; wiele filmów dotyczy historii po 1945 roku.</li>
	<li>BINKOV BATTLEGROUND – <a href="https://www.youtube.com/c/BinkovsBattlegrounds/videos">https://www.youtube.com/c/BinkovsBattlegrounds/videos</a> – kanał poświęcony historii wojskowości, zawierający jednak także wiele interesujących filmów na temat historii politycznej.</li>
</ul>
Na koniec przedstawiamy kilka popularnych stron internetowych z rozbudowanymi działami poświęconymi historii najnowszej.
<ul>
	<li>CIEKAWOSTKI HISTORYCZNE – HISTORIA NAJNOWSZA – <a href="https://ciekawostkihistoryczne.pl/category/epoka/historia-najnowsza/">https://ciekawostkihistoryczne.pl/category/epoka/historia-najnowsza/ </a></li>
	<li>HISTORIA.ORG – HISTORIA NAJNOWSZA – <a href="https://historia.org.pl/Kategoria/artykuly/historia-najnowsza/">https://historia.org.pl/Kategoria/artykuly/historia-najnowsza/ </a></li>
	<li>DZIEJE – HISTORIA NAJNOWSZA – <a href="https://dzieje.pl/tag/historia-najnowsza">https://dzieje.pl/tag/historia-najnowsza </a></li>
</ul>
Oczywiście analiza gotowych materiałów to nie wszystko. Przedmiot “Historia i teraźniejszość” daje duże możliwości realizowania historii w jej podstawowym znaczeniu – jako narzędzie ułatwiające uczniom odkrycie i zrozumienie rzeczywistości, narzędzie krytycznego myślenia i rozwijania aparatu badawczego.
Przypomnijmy, że historia nie jest nauką o przeszłości. Jest nią – jak sama nazwa wskazuje – archeologia (z gr. ἀρχαῖος archaīos – dawny, stary i – λογία -logiā – mowa, nauka). Słowo historia pochodzi od greckiego ἱστορία (istoria), znaczącego „badanie, dochodzenie do wiedzy” oraz „wiedza zdobyta poprzez badanie”. Herodot, który jako pierwszy użył tego słowa odniósł je charakteru swojej pracy rozpoczynającej się słowami „Oto przedstawienie badań (gr. ἱστορίης ἀπόδεξις istories apodexis)”. 
Historia bowiem to przede wszystkim dziedzina naukowa zajmująca się rekonstruowaniem działań i wytworów ludzkich. Ale to także opowieść, jaką tworzymy w wyniku analizy faktów. Może tworzyć każdy i każda z nas. Kiedy rozmawiam z moimi uczniami o tym, co się obecnie dzieje w państwie – uprawiamy historię.
Dlatego Historia i teraźniejszość może być szansą na to, by uczniowie w większym stopniu samodzielnie rekonstruowali pewne zdarzenia (np. z historii swojej rodziny albo rozwoju techniki a więc czegoś, do czego mają dostęp) na podstawie krytycznej analizy źródeł czy wywiadów z ludźmi. Wydarzenia bliższe nam czasowo są dużo łatwiej dostępne uczniom. Mogą oni na własną rękę rekonstruować świat ludzkich działań. 
Uczniowie mogą samodzielnie:
<ul>
	<li>przeprowadzać wywiady,</li>
	<li>analizować materiały,</li>
	<li>szperać w źródłach,</li>
	<li>studiować przekazy medialne,</li>
	<li>prowadzić mikro-badania na swoimi przodkami.</li>
</ul>
W odniesieniu do historii najnowszej uczniowie mają do dyspozycji dużo więcej źródeł. Mogą robić różnorakie analizy w oparciu o różnorodne dane, potwierdzone w bardziej dostępnych dokumentach. Warto z tych możliwości korzystać na lekcjach. 
</div>

HIT a TIK – czyli jak poznawać najnowszą historię? – polecamy strony i kanały

AUTORKA: Renata Maciejczyk
&nbsp;
<div class="scen_description">
Sztuczna inteligencja pojawia się nawet w codziennym życiu. Rolą nauczycieli może być wskazywanie sposobu jej wykorzystywania w sposób twórczy.
&nbsp;
</div>
<div class="scen_description">
W dzisiejszych czasach tempo rozwoju wiedzy jest ogromne. Nikt nie może i nie powinien mieć złudzeń, że posiądzie wystarczającą wiedzę z każdej dyscypliny naukowej. Coraz istotniejsza jest biegłość nie tylko w odnajdywaniu informacji, ale również umiejętność oddzielenia faktów i materiałów naukowych od niepotwierdzonych teorii.
Jedną z niewielu dyscyplin naukowych (sic!) pozostają szeroko rozumiane sztuki piękne, pomimo mnogości zjawisk, w których laikowi trudno będzie się odnaleźć. Niemniej, nawet w sztuce można zauważyć tendencję do próby wykorzystywania sztucznej inteligencji.
W jaki sposób AI może być pomocna nauczycielom plastyki?
Jednymi z najpopularniejszych narzędzi, wykorzystujących sztuczną inteligencję są narzędzia, znajdujące się w portfolio amerykańskiego laboratorium badawczego OpenAI. Te narzędzia to zapewne znany większości ChatGPT oraz mniej znany DALL-E. 
Szczególnie to drugie narzędzie może być interesujące dla nauczycieli plastyki. DALL-E 2 to system sztucznej inteligencji, umożliwiający generowanie obrazów na podstawie wprowadzonego tekstu. W uproszczeniu działa w ten sposób, że użytkownik/użytkowniczka podaje interesujące go detale, np. „pejzaż marynistyczny w stylu Pablo Picasso”, a oprogramowanie wygeneruje obraz nawiązujący do stylistyki hiszpańskiego malarza na zadany temat przewodni, niebędący jednocześnie oryginalnym dziełem Pabla Picasso (chociaż sam malarz taki obraz namalował). 
Oprogramowanie jest częściowo bezpłatne, po wygenerowaniu określonej liczby obrazów należy dokupić „żetony”, które są formą zapłaty za korzystanie z możliwości oprogramowania. Naturalnie istnieją bezpłatne lub płatne alternatywy dla DALL-E 2. Są to, np. Simplified, Starryai, Fotor (GoArt), Dream by WOMBO czy NightCafe.
Znając możliwości powyżej opisanych narzędzi możemy sobie wyobrazić przeprowadzenie lekcji w dowolnej klasie szkoły podstawowej czy ponadpodstawowej z jego wykorzystaniem, np. podczas lekcji na temat kopii, pastiszu czy inspiracji w działaniach plastycznych. Jednocześnie korzystanie z takich narzędzi umożliwia przekazanie uczniom istotnej wiedzy, która może wpływać na ich postawy życiowe, tj. etyki takich działań, dopuszczalnego komercyjnego użycia tak wygenerowanych obrazów. Może też być kanwą fascynującej opowieści na temat fałszerstw na rynku sztuki. Z drugiej zaś strony, niewątpliwie wpłynie na rozwój uczniów; nauczyą się choćby wykorzystywania języka, tj. odpowiedniego formułowania poleceń dla oprogramowania. Dzięki temu uczniowie będą mogli sprawniej poruszać się po meandrach internetu.
Wykorzystanie ChataGPT do lekcji plastyki może wydawać się trudne, w końcu jest to narzędzie, które swoich odpowiedzi udziela w formie pisemnej, nie zaś wizualnej. Narzędzie to będzie raczej przydatne na wyższych poziomach edukacji, w profilowanych liceach plastycznych, a przede wszystkim w trakcie lekcji dotyczących historii sztuki.
Na przykład zadaniem uczniów może być wygenerowanie manifestu artystycznego, nawiązującego do manifestu futurystycznego, jednocześnie uwzględniającego ważne dla uczniów wartości – chociażby ochronę środowiska naturalnego. Jednocześnie nauczyciel/nauczycielka wykorzystując czat zyska okazję by zwrócić uwagę na kwestie, dotyczące również innych przedmiotów szkolnych, np. konieczność weryfikacji otrzymywanych informacji z uznanymi źródłami naukowymi.
Więcej informacji – linki do e-zasobów:
<ul>
	<li>ChatGPT – <a href="https://openai.com/chatgpt">https://openai.com/chatgpt</a></li>
	<li>DALL-E 2 – <a href="https://openai.com/dall-e-2">https://openai.com/dall-e-2 </a></li>
	<li>Simplified – <a href="https://simplified.com/ai-image-generator/?fpr=himanshu40">https://simplified.com/ai-image-generator/?fpr=himanshu40</a></li>
	<li>Starryai – <a href="https://starryai.com">https://starryai.com</a></li>
	<li>Fotor (GoArt) – <a href="https://www.fotor.com">https://www.fotor.com</a></li>
	<li>Dream by WOMBO  – <a href="https://dream.ai">https://dream.ai</a></li>
	<li>NightCafe – <a href="https://creator.nightcafe.studio">https://creator.nightcafe.studio</a></li>
</ul>
Sztuczna inteligencja jest coraz częściej wykorzystywana, nawet w codziennym życiu. Nie sposób tego uniknąć, nie ma też powodu. Istotną rolą nauczyciela/nauczycielki może być wskazywanie możliwości wykorzystywania AI w sposób twórczy, sensowny i zgodny ze stanem wiedzy naukowej. 
&nbsp;
Grafika: Autor: rawpixel na Freepik. Źródło: <a href="https://www.freepik.com/free-photo/technology-human-touch-background-modern-remake-creation-adam_17851045.htm#query=ai&amp;position=1&amp;from_view=search&amp;track=sph">https://www.freepik.com/free-photo/technology-human-touch-background-modern-remake-creation-adam_17851045.htm#query=ai&amp;position=1&amp;from_view=search&amp;track=sph</a>
</div>

AI w nauczaniu o sztuce

AUTORKA: Dorota Pintal
&nbsp;
<div class="scen_description">
Jak uczyć się i nauczyć skutecznie? – czyli o zespołowym rozwiązywaniu problemów z pomocą narzędzi TIK.
&nbsp;
</div>
<div class="scen_description">
Rozwiązywanie problemów to skuteczna strategia uczenia się i nauczania. Najskuteczniejsza, gdy prowadzona jest w zespołach składających się z 2-4 uczniów.
&nbsp;
Nauczanie problemowe (PBL – Problem Based Learning), stawia uczniów w centrum procesu uczenia się. Jest sekwencją kilku czynności<a href="https://lekcjaenter.pl/inspiracja/18/wykorzystanie_narzedzi_tik_w#_ftn1" name="_ftnref1">[1]</a>:
<ul>
	<li>organizowania sytuacji problemowej i formułowanie problemów,</li>
	<li>indywidualnego lub zespołowego rozwiązywania problemów przez uczniów,</li>
	<li>weryfikacji wykorzystanych rozwiązań,</li>
	<li>systematyzowania, utrwalania i stosowania nowonabytej wiedzy w działaniach praktycznych.</li>
</ul>
W praktyce szkolnej stosowane są najczęściej trzy fazy rozwiązywania problemów:
<ol>
	<li>tworzenie sytuacji problemowej,</li>
	<li>generowanie pomysłów na rozwiązanie problemu,</li>
	<li>sprawdzenie rozwiązania połączone z usystematyzowaniem wiadomości.</li>
</ol>
Przed przystąpieniem do generowania pomysłów warto określić (jeśli jest to możliwe) kryteria dobrego rozwiązania. Ułatwi to ich weryfikację/sprawdzanie.
Do najczęściej stosowanych metod problemowych zaliczamy:
<ul>
	<li>klasyczną metodę problemową, uwzględniająca cztery podstawowe czynności opisane wcześniej,</li>
	<li>wykład problemowy, który ilustruje problem i jednocześnie prezentuje sposoby jego rozwiązania,</li>
	<li>dyskusja dydaktyczna, w której wiedza przekazywana jest na linii nauczyciele-uczniowie, uczniowie-uczniowie,</li>
	<li>gra dydaktyczna,</li>
	<li>burza mózgów, która pozwala na szybkie gromadzenie wielu pomysłów, powinna przebiegać w trzech fazach: sprecyzowanie zadania do rozwiązania, zespołowe poszukiwanie pomysłów, zestawienie i selekcja oraz ocena pomysłów.</li>
</ul>
Nie wszystkie treści nauczania można realizować metodą problemową Zastosowanie metody wymaga od uczniów przynajmniej częściowej znajomości faktów i pojęć. Rozwiązywanie problemów wymaga bowiem wiedzy i umiejętności nabytych wcześniej.
&nbsp;
Jakie problemy możemy rozwiązywać na lekcjach? Oto kilka pomysłów na różne przedmioty matematyczno-przyrodnicze.
Matematyka – 
Jak najłatwiej obliczyć pole pięciokąta?
Biologia/przyroda – 
Jak się pozbyć glonów z akwarium? 
Jak ocenić, czy dany organizm jest samożywny? 
Jak najlepiej obserwować przyrodę?
Fizyka – 
Jak zbadać siłę wyporu ciał zanurzonych w wodzie?
Chemia – 
Jak mogę przyczynić się do zmniejszenia efektu cieplarnianego? 
Jakie informacje można odczytać z układu okresowego? 
Jak ochronić metalowe urządzenia przed korozją?
Geografia – 
Jak obliczyć odległość w terenie na podstawie mapy?
W rozwiązywaniu problemów uczniom i nauczycielom może pomóc zastosowanie metody webquest. Dzięki zastosowaniu metody uczeń/uczennica ma szansę na podejmowanie działań twórczych, a wykorzystując do tego technologie informacyjne i komunikacyjne wychodzimy poza tradycyjne ramy procesu uczenia się. Pozyskując i przetwarzając informacje uczniowie mogą korzystać z zasobów Internetu, np. KhanAcademy, TEDx, epodręczniki, czy z Otwartych Zasobów Edukacyjnych. Oczywiście mogą też sięgać do źródeł pozainternetowych.
Uczniowie redagują zgromadzone informacje i przygotowują prezentację. Mogą wykorzystać aplikacje: PowerPoint, Prezi, VideoPrezi, Sway, Blogger, prezentacje Google, Canva, Jamboard, Designcap, Emaze, Infogram, Kizoa, Lino, Lumen5, Pixton, Powtoon, Wevideo.
Popularną metodą problemową stosowaną przez nauczycieli na lekcjach jest burza mózgów. Narzędzia TIK, które mogą wspierać jej wdrażanie to: Jamboard, Microsoft Whiteboard, pliki tekstowe współdzielone na OneDrive lub dysku Google, Classroom Screen, Padlet, Lino. 
W ostatnim czasie wielką popularnością wśród nauczycieli cieszy się metoda problemowa, jaką jest gra dydaktyczna. W Internecie możemy znaleźć całą masę zasobów do tworzenia gier dydaktycznych (o których już pisałam w inspiracji „Gry dydaktyczne jako sposób na powtarzanie treści i … nie tylko”), np. LearningApps, Genially, WordWall, EducaPlay, Quizizz, Kahoot, Quizlet.
Przykład zadania problemowego z wykorzystaniem TIK.
1. Problem:
<ol>
	<li>Jak mogę przyczynić się do zmniejszenia efektu cieplarnianego?</li>
	<li>Jak najlepiej przedstawić rozwiązanie mojego problemu wykorzystując narzędzia TIK?</li>
</ol>
2. Uczniowie pracują w 3-4 osobowych grupach. 
3. Uczniowie, zgodnie z kolejnymi etapami klasycznej metody problemowej:
<ol>
	<li>określają kryteria dobrego rozwiązania</li>
	<li>generują pomysły na rozwiązanie problemu zawartego w pytaniu pierwszym (a)</li>
	<li>sprawdzają rozwiązania w odniesieniu do ustalonych kryteriów</li>
</ol>
4. Podobnie postępują w odniesieniu do pytania drugiego (b). 
5. Uczniowie przygotowują prezentację efektów swojej pracy, a następnie prezentują innym uczniom.
Uwaga! Warto przedstawić uczniom narzędzia TIK do wyboru.
Metodami problemowymi możemy z powodzeniem pracować w ramach edukacji zdalnej w czasie rzeczywistym. Do pracy w parach/grupach wykorzystujemy rozwiązania platform, na których pracujemy. Obecnie w Teams mamy możliwość manualnego lub automatycznego łączenia uczniów w zespoły i umożliwienia im pracy w odrębnych pokojach. Podobną możliwość stworzył swoim użytkownikom Google. Dzięki dodaniu do Chrome rozszerzenia Breakout Rooms możemy tworzyć pokoje w Google Meet.
&nbsp;
&nbsp;
<a href="https://lekcjaenter.pl/inspiracja/18/wykorzystanie_narzedzi_tik_w#_ftnref1" name="_ftn1">[1]</a> Okoń W., Nauczanie problemowe we współczesnej szkole, WSiP, 1987
</div>

Wykorzystanie narzędzi TIK w metodach problemowych

AUTORKA: Renata Maciejczyk
&nbsp;
<div class="scen_description">
Masz smartfona – masz orkiestrę! Poznaj aplikacje, dzięki którym możesz tworzyć muzykę bez instrumentów. Twórz i graj samodzielnie. Dołącz śpiew.
&nbsp;
</div>
<div class="scen_description">
Wbrew pozorom oraz, wydawałoby się, wszechobecności muzyki – zaledwie niewielka część populacji naszego globu słucha muzyki, a jeszcze mniej z nas potrafi ją wykonywać. Muzyka jest wszechobecna, również w szkole, ale zasadnym pozostaje pytanie, czy część uczniów nie została wykluczona z jej nauki ze względu na np. status materialny? 
Znajomość muzyki jest istotna w życiu człowieka z wielu powodów. Jej wykonywanie może być doskonałym pomysłem na ogólny rozwój oraz na spędzanie wolnego czasu. W jaki sposób możemy uczyć się muzyki i gry na instrumencie, nie posiadając go w domu?
Korzystając ze smartfona możemy zastąpić nim bardzo różne instrumenty, a używając odpowiednich aplikacji  – stworzyć nawet całą orkiestrę. Wirtualny zestaw instrumentów znajdziemy na przykład w aplikacji GarageBand (dostępna na iOS) lub w aplikacji Walk Band (działającej w systemie Android). Są to rozwiązanie, które sprawdzą się na każdym poziomie zaawansowania muzycznego – od początkujących po ekspertów. Ponadto aplikacje umożliwiają dodawanie różnych efektów oraz posiadają opcję nagrywania granych przez nas utworów. W tych aplikacjach warto wypróbować instrumenty, których gabaryty są zbyt duże, co jest przeszkodą aby się z nimi przemieszczać, a zatem pianino czy fortepian. Dla fanów instrumentów dętych dobrym rozwiązaniem będzie Wirtualna Trąbka, oddająca dźwięk oryginalnego instrumentu. Podobnie działają aplikacje Wirtualny Saksofon czy Wirtualny Klarnet.
Dla tych, którzy nie chcą grać na żadnym instrumencie, ale po prostu komponować i cieszyć się muzyką jednym z najlepszych rozwiązań (niestety płatnych) jest Soundtrap, posiadająca w swojej ofercie ponad 800 nagrań instrumentów, oraz ponad 150 tysięcy możliwych do zastosowania efektów dźwiękowych. Alternatywą może być wspomniana już wyżej Garage Band albo MusicMaker.
&nbsp;
Muzyka to nie tylko instrumenty, ale także linia wokalna. Aby ją skomponować, przydatne mogą być takie aplikacje jak Naucz się śpiewać – Sing Sharp, która zawiera m.in.: ćwiczenia wokalne, ćwiczenia rozgrzewkowe, kształcenie słuchu czy lekcję śpiewu. Vocaly może być pomocna nie tylko dla uczniów, ale także dla nauczycieli i trenerów wokalnych. Dla osób, które w pewnym zakresie opanowały już umiejętności wokalne pomocna będzie Rozgrzewka głosu EasyVoice, dzięki której odpowiednio przygotujemy krtań do wysiłku związanego ze śpiewaniem. Zaś dla tych, którzy chcą rozwijać umiejętności słuchowe i poczucie rytmu odpowiedzią jest Perfect Ear.
&nbsp;
Muzyka to również zabawa, dlatego warto od czasu do czasu zagrać w gry, dzięki którym osłuchamy się z najbardziej znanymi utworami. Możemy wcielić się w rolę gitarzysty – Guitar Band lub perkusisty – Drum Hero.
A oto linki do wymienionych e-zasobów:
Wirtualny zestaw instrumentów:
<ul>
	<li>Garage Band (iOS) – <a href="https://www.apple.com/pl/ios/garageband/">https://www.apple.com/pl/ios/garageband/ </a></li>
	<li>Walk Band (Android) – <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.gamestar.pianoperfect&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.gamestar.pianoperfect&amp;hl=pl&amp;gl=US</a></li>
</ul>
Instrumenty dęte
<ul>
	<li>Wirtualna Trąbka – <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.snowysapps.trumpet2.android&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.snowysapps.trumpet2.android&amp;hl=pl&amp;gl=US</a></li>
	<li>Wirtualny Saksofon – <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.snowysapps.saxophone.android&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.snowysapps.saxophone.android&amp;hl=pl&amp;gl=US</a></li>
	<li>Wirtualny Klarnet – <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.snowysapps.clarinet.android&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.snowysapps.clarinet.android&amp;hl=pl&amp;gl=US</a></li>
</ul>
Komponowanie własnej muzyki
<ul>
	<li>Soundtrap – <a href="https://www.soundtrap.com/?gclid=Cj0KCQjwheyUBhD-ARIsAHJNM-MqSzbR0lfVj69SsUOBxrw83eA23CKkmcAKJ97D27-7RAmjc6J7zSIaAkwrEALw_wcB">https://www.soundtrap.com/?gclid=Cj0KCQjwheyUBhD-ARIsAHJNM-MqSzbR0lfVj69SsUOBxrw83eA23CKkmcAKJ97D27-7RAmjc6J7zSIaAkwrEALw_wcB </a></li>
	<li>Garage Band – <a href="https://www.apple.com/pl/ios/garageband/">https://www.apple.com/pl/ios/garageband/</a></li>
	<li>Music Maker – <a href="https://www.magix.com/pl/muzyka/music-maker/">https://www.magix.com/pl/muzyka/music-maker/</a></li>
</ul>
Śpiew
<ul>
	<li>Naucz się śpiewać Sing Sharp – <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.harmonynetwork.singsharp">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.harmonynetwork.singsharp</a></li>
	<li>Vocaly – <a href="https://vocalypro.com/pl/strona-glowna-aplikacji/">https://vocalypro.com/pl/strona-glowna-aplikacji/</a></li>
	<li>Rozgrzewka głosu Easy Voice – <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=pl.easyvoice.voicewarmup">https://play.google.com/store/apps/details?id=pl.easyvoice.voicewarmup</a></li>
	<li>Perfect Ear – <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.evilduck.musiciankit">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.evilduck.musiciankit</a></li>
</ul>
Gry
<ul>
	<li>Guitar Band – <a href="https://apps.apple.com/ph/app/guitar-band-battle-hero/id1155657778">https://apps.apple.com/ph/app/guitar-band-battle-hero/id1155657778</a></li>
	<li>Drum Hero – <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=batalsoft.drumsolothegame&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=batalsoft.drumsolothegame&amp;hl=pl&amp;gl=US</a></li>
</ul>
Wszystkie wymienione w tekście aplikacje bez wątpienia pomogą nie tylko uczniom ale także nauczycielom muzyki. Wyobraźmy sobie, że na lekcjach komponujemy utwór na wybrane instrumenty, który następnie gramy z wykorzystaniem smartfona.
</div>

Muzyka – twórz ją samodzielnie i graj bez instrumentów

AUTOR: Tomasz Tokarz
&nbsp;
<div class="scen_description">
Rewolucja już nadeszła! Badajmy świat na lekcji - z pomocą smartfona.
&nbsp;
</div>
<div class="scen_description">
Gdybym miał podać wzorzec edukacji idealnej to pewnie brzmiałby następująco: inspirujące spotkania na świeżym powietrzu, w parku, lesie, ogrodzie, gdzie mniejsi i więksi ludzie wspólnie eksplorują świat i tworzą oryginalne rzeczy dzięki obserwacjom i rozmowom. 
Oczywiście dzisiaj to nie wystarczy. Pożądane byłoby, aby uczestnicy tej rozwojowej przygody mieli stały dostęp do encyklopedii, słowników, aparatów, kamer, dyktafonów, monitorów, narzędzi do tworzenia muzyki, grafik i tekstów, do rejestracji i transmisji na żywo itd. Dzięki tym zasobom mogliby tworzyć na bieżąco, wyrażając siebie i szukając porozumienia z innymi. 
Wyobrażacie sobie, ile miejsca zajęłaby ta cała aparatura? Ile musiałaby ważyć? Ile by to kosztowało? Gdyby możliwe było zmieszczenie tego wszystkiego w kieszeni… Gdyby było dostępne urządzenie nie cięższe niż książka... Gdyby nie kosztowało więcej niż powiedzmy 500-800 złotych. To by była prawdziwa rewolucja.
&nbsp;
Nie dostrzegamy, że rewolucja już nadeszła. Smartfon to małe narzędzie o ogromnych możliwościach, którego potencjał nie jest należycie wykorzystywany w polskiej szkole. Dlaczego smartfon w edukacji? Powodów jest mnóstwo. Podam dziesięć, które w pierwszej kolejności przychodzą mi do głowy.
<ol>
	<li>MOBILNOŚĆ. Ze smartfona możemy korzystać niemal wszędzie, w budynku szkolnym i poza nim, w lesie, w muzeum, w domu. Można dzięki niemu prowadzić multimedialne lekcje w terenie. Daje ogromną szansę na odmiejscowienie edukacji - na co nie pozwalają już laptopy, nie mówiąc o komputerach stacjonarnych.</li>
	<li>PRAKTYCZNOŚĆ. Dzięki niemu mamy dostęp do tysięcy przydatnych, i co ważne, bezpłatnych aplikacji umożliwiających szybkie tworzenie multimedialnych materiałów edukacyjnych. Codziennie powstają dziesiątki nowych.</li>
	<li>WIELOFUNKCYJNOŚĆ. Smartfon jest urządzeniem wielofunkcyjnym. Można nim robić zdjęcia, nagrywać filmy, robić notatki pisemne i głosowe, tłumaczyć teksty, skanować, wyznaczać trasy… Zastępuje dziesiątki innych urządzeń.</li>
	<li>KONTAKTOWOŚĆ. Smartfon zapewnia szybki przesył informacji, dostęp do innych członków grupy. Zdecydowanie ułatwia komunikację. Łączy ludzi.</li>
	<li>TANIOŚĆ. Smartfon jest urządzeniem stosunkowo tanim - urządzenie za kilkaset złotych oferuje zupełnie wystarczające osiągi. Jego utrzymanie kosztuje niewiele. Zużywa dużo mniej energii niż komputer stacjonarny czy laptop.</li>
	<li>INTERAKTYWNOŚĆ. Pozwala każdemu stać się twórcą, Za jego pomocą możemy łatwo oddziaływać na otaczający świat.</li>
	<li>SZYBKOŚĆ. Uruchamia się sprawnie i szybko - dzięki czemu można z niego korzystać niemal w każdej chwili.</li>
	<li>WYGODA. Umożliwia pracę w wielu pozycjach. Można go używać siedząc, leżąc, stojąc, kucając itd. Daje przez to możliwość odkrzesłowienia </li>
	<li>PORĘCZNOŚĆ. Smartfon jest lekki, mały i bardzo ergonomiczny. Można go obsługiwać jedną ręką.</li>
	<li>ADAPTOWALNOŚĆ. Smartfon można łatwo spersonalizować, modyfikować i adaptować zgodnie z indywidualnymi potrzebami użytkownika.</li>
</ol>
&nbsp;
Za pomocą smartfona można zbierać i przetwarzać dane. Jakie aplikacje można do tego wykorzystać? 
Oczywiście już podstawowe funkcje smartfona pozwalają na wiele. Aparat pozwala robić zdjęcia, kamera nagrywać filmy, dyktafon rejestrować dźwięk. Dzięki temu można gromadzić materiały, które posłużą do realizacji projektu. 
Co oprócz tego może się przydać? Chociażby GPS, pozwalający na ustalenie bieżącej pozycji oraz pozycji innych osób. Nie wszyscy wiemy także, że w kieszeni mamy magnetometr czy sonar. Smartfonem możemy zmierzyć lokalną wartość przyspieszenia ziemskiego. W jaki sposób? Można chociażby pobrać jedną z wielu dostępnych aplikacji. Przykładowo: 
<a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.chrystianvieyra.physicstoolboxsuite&amp;hl=pl&amp;gl=US">SENSORY I CZUJNIKI 
SENSOR TOOLBOX 
SMART TOOLS-NARZĘDZIA 
PHYSICS TOOLBOX</a>.
&nbsp;
Używają one czujników, aby zbierać, zapisywać i eksportować dane (w wybranym formacie), które mogą być następnie analizowane chociażby w arkuszu kalkulacyjnym. Szczególnie polecam <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=de.rwth_aachen.phyphox&amp;hl=pl&amp;gl=US">PHYPHOX</a> - Pozwala także korzystać ze specjalnie przygotowanych eksperymentów, w których dane te są analizowane i mogą być wyeksportowane do dalszej obróbki. Można także za jej pomocą przygotować własny eksperyment. 
Aplikacje te umożliwiają dostęp do danych z następujących czujników:
<ul>
	<li>akcelerometr (mierzy ruch urządzenia w trzech płaszczyznach - umożliwia m.in. mierzenie kroków),</li>
	<li>żyroskop (mierzy położenie smartfona w przestrzeni)</li>
	<li>czujnik zbliżeniowy (wykrywa ruch i obiekty w przestrzeni),</li>
	<li>czujnik ruchu (wykrywa ruch za pomocą promieni podczerwonych),</li>
	<li>kompas czyli czujnik pola magnetycznego (pozwala określić kierunki geograficzne),</li>
	<li>luksomierz (czujnik światła),</li>
	<li>magnetometr (do pomiaru wielkości, kierunku oraz zmian pola magnetycznego),</li>
	<li>barometr (czujnik ciśnienia atmosferycznego, który może być też użyty do pomiaru wysokości),</li>
	<li>czujnik Halla (służy do pomiaru natężenia pola elektromagnetycznego),</li>
	<li>czujnik ciśnienia,</li>
	<li>higrometr (czujnik wilgotności),</li>
	<li>termometr,</li>
	<li>miernik poziomu dźwięku,</li>
	<li>pulsometr</li>
</ul>
&nbsp;
I wiele innych. 
Warto także wspomnieć o aplikacjach, które mogą posłużyć do analizy różnych obiektów.
<ul>
	<li><a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=cn.danatech.xingseus&amp;hl=pl&amp;gl=US">PICTURE THIS</a> (<a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=cn.danatech.xingseus&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=cn.danatech.xingseus&amp;hl=pl&amp;gl=US</a>) pozwala na rozpoznanie roślin,</li>
	<li><a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.glority.pictureinsect&amp;hl=pl&amp;gl=US">PICTURE INSECT</a> (<a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.glority.pictureinsect&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.glority.pictureinsect&amp;hl=pl&amp;gl=US</a>) - rozpoznanie insektów,</li>
	<li><a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=pl.gov.lasy.trees&amp;hl=pl&amp;gl=US">CZYJ TO LIŚĆ</a> (<a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=pl.gov.lasy.trees&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=pl.gov.lasy.trees&amp;hl=pl&amp;gl=US</a>) - służy identyfikacji drzew na podstawie liści,</li>
	<li><a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=de.tu_chemnitz.mi.kahst.birdnet&amp;hl=pl&amp;gl=US">BIRDNET</a> (<a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=de.tu_chemnitz.mi.kahst.birdnet&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=de.tu_chemnitz.mi.kahst.birdnet&amp;hl=pl&amp;gl=US</a>) - rozpoznaje ptaki na podstawie dźwięków, jakie wydają.</li>
</ul>
&nbsp;
Do identyfikacji gwiazd mogą posłużyć:
<ul>
	<li><a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.simulationcurriculum.skysafari5&amp;hl=pl&amp;gl=US">SKYSAFARI</a> (<a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.simulationcurriculum.skysafari5&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.simulationcurriculum.skysafari5&amp;hl=pl&amp;gl=US</a>) ,</li>
	<li><a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.zima.mobileobservatoryfree&amp;hl=pl&amp;gl=US">MOBILE OBSERVATORY</a> (<a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.zima.mobileobservatoryfree&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.zima.mobileobservatoryfree&amp;hl=pl&amp;gl=US</a>) ,</li>
	<li><a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.waddensky.nightshift&amp;hl=pl&amp;gl=US">NIGHTSHIFT</a> (<a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.waddensky.nightshift&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.waddensky.nightshift&amp;hl=pl&amp;gl=US</a>) .</li>
</ul>
&nbsp;
W jaki sposób można te możliwości smartfonów wykorzystywać na lekcjach?
<ul>
	<li>Smartfony świetnie mogą się sprawdzić podczas różnych misji w terenie, np. podczas wykonywania zadań zespołowych.</li>
	<li>Można za ich pomocą prowadzić lekcje metodą eksperymentu.</li>
	<li>Można zbierać dane do doświadczeń.</li>
</ul>
Dzięki wymienionym wyżej atutom (mobilność) można zabierać to narzędzie właściwie wszędzie. Zazwyczaj jest konieczny dostęp do internetu, ale czasem można poradzić sobie także bez niego. Kluczowe jest zapoznanie się z aplikacjami i przeanalizowanie do realizacji jakiego punktu podstawy programowej można je wykorzystać. Smartfon zasługuje na to by być pełnoprawnym narzędziem edukacyjnym, wykorzystywanym twórczo na lekcjach. Warto się na niego otworzyć.
</div>

Jak zbierać i przetwarzać informacje za pomocą aplikacji na smartfona?

AUTOR: Tomasz Tokarz
&nbsp;
<div class="scen_description">
Przyjrzymy się 10 prostym aplikacjom, za pomocą których można wyrażać siebie tworząc i przetwarzając obrazy i filmy.
&nbsp;
</div>
<div class="scen_description">
Nasze czasy określane są mianem ery kultury obrazkowej. Szczególnie młodzi ludzie komunikują się dzisiaj często za pomocą zdjęć, grafik i filmów. Podstawowym kryterium branym pod uwagę przy zakupie smartfona jest jakość aparatu fotograficznego. Najpopularniejsze strony to te, na których można samodzielnie umieszczać swoje fotografie czy filmy: Instagram, TikTok, YouTube. Dlaczego nie wykorzystać ich do działań dydaktycznych? Zobaczmy, jak w prosty sposób  zaprojektować profile społecznościowe bohaterów literackich albo stworzyć filmy promocyjne o wynalazkach Do takich niestandardowych aktywności edukacyjnych można wykorzystać różne aplikacje. Przyjrzyjmy się kilku z nich. Wszystkie wymienione poniżej aplikacje są bezpłatne w wersji podstawowej - zupełnie wystarczającej do swobodnej pracy twórczej (płatne mogą być dodatkowe elementy lub szablony). Do każdej z aplikacji proponujemy ćwiczenie dla uczniów, związane z innym przedmiotem.
&nbsp;
CANVA - <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.canva.editor&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.canva.editor&amp;hl=pl&amp;gl=US</a> 
Bardzo prostym edytorem grafik i wideo jest Canva. To wszechstronna darmowa aplikacja do projektowania graficznego. Mamy do dyspozycji tysiące gotowych szablonów (m.in. plakaty, broszury, loga, banery, wizytówki, okładki płyt czy książek). Możemy za pomocą Canva tworzyć dyplomy, zaproszenia urodzinowe czy ślubne, memy i gify, prezentacje i ulotki. Niewątpliwym plusem tej aplikacji jest fakt, że uczniowie mogą pracować nad projektami zespołowo. 
--&gt; Propozycja ćwiczenia dla uczniów: Zaprojektujcie za pomocą aplikacji Canva infografikę pokazującą działanie gruczołów dokrewnych.
&nbsp;
PICSART PHOTO EDITOR - <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.picsart.studio&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.picsart.studio&amp;hl=pl&amp;gl=US</a> 
Jeden z najpopularniejszych edytorów zdjęć i wideo. Oferuje możliwość przerabiania zdjęć i filmów, tworzenia naklejek i kolaży. Bardzo dużo filtrów do zdjęć, czcionek, efektów fotograficznych, naklejek. 
--&gt; Propozycja ćwiczenia dla uczniów: Stwórzcie za pomocą aplikacji APC sesję zdjęciową na profil instagramowy Izabeli Łęckiej.
&nbsp;
ADOBE PHOTOSHOP EXPRESS - <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.adobe.psmobile&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.adobe.psmobile&amp;hl=pl&amp;gl=US</a> 
To szybki i łatwy w obsłudze edytor zdjęć, umożliwiający przekształcanie i edycję zdjęć jednym dotknięciem. Zapewnia duże spektrum narzędzi i efektów. Można za jego pomocą tworzyć kolaże zdjęć, memy, plakaty. Pozwala na naprawianie przekrzywionych obrazów, zniekształconych kątów kamery, wygładzenie ziarnistości, redukcję szumu kolorów i wyostrzenie szczegółów. 
--&gt; Propozycja ćwiczenia dla uczniów: Stwórzcie za pomocą aplikacje APE nowoczesną kampanię reklamową dla polskich ugrupowań politycznych, istniejących na przełomie lat 80. i 90. Jak mogłyby się reklamować Solidarność, SDRP, KLD czy Porozumienie Centrum? Jak mogłaby wyglądać kampania Lecha Wałęsy, Tadeusza Mazowieckiego, Stana Tymińskiego?
&nbsp;
QUIK - <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.stupeflix.replay&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.stupeflix.replay&amp;hl=pl&amp;gl=US</a> 
Bardzo prosta i intuicyjna aplikacja pozwalająca na tworzenie filmów ze zdjęć. Wystarczy jedno kliknięcie by stworzyć dynamiczny film na podstawie własnych (lub cudzych) fotografii i nagrań. Możesz dodać własne nagrania i klipy oraz opisy tekstowe. Do wyboru jest ponad 100 darmowych utworów, ale można też użyć utworu z własnej kolekcji. Aplikacja dodaje przejścia i efekty i dopasowuje je do rytmu muzyki. 
--&gt; Propozycja ćwiczenia dla uczniów: Stwórzcie za pomocą aplikacji QUIK filmy promocyjne prezentujące wybitnych artystów renesansu. Wykorzystajcie zdjęcia ich arcydzieł na tle odpowiednio wybranej muzyki.
&nbsp;
INSHOT - <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.camerasideas.instashot&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.camerasideas.instashot&amp;hl=pl&amp;gl=US</a> 
Alternatywa dla QUIK. Ciekawy i łatwy w obsłudze edytor filmów. Umożliwia przycinanie i edycję klipów, synchronizację dźwięku i wideo. Możesz dodać także własną muzykę. 
--&gt; Propozycja ćwiczenia dla uczniów: Stwórzcie za pomocą aplikacji INSHOT dynamiczne filmy ukazujące praktyczne zastosowanie najważniejszych praw fizyki. Dopasujcie tempo i przesłanie filmu do zjawiska, które ilustruje dane prawo.
&nbsp;
YOUCUT - <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.camerasideas.trimmer&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.camerasideas.trimmer&amp;hl=pl&amp;gl=US</a> 
Kolejna alternatywna aplikacja do tworzenia i obróbki wideo. Bardzo prosta w użyciu. Podobnie jak poprzednie aplikacje – umożliwia dołączenie podkładów muzycznych. 
--&gt; Propozycja ćwiczenia dla uczniów: Stwórzcie za pomocą aplikacji YOUCUT film prezentujący największe atrakcje turystyczne Małopolski. Uwzględnijcie motywy muzyczne i graficzne charakterystyczne dla tego regionu.
&nbsp;
ACTION DIRECTOR - <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.cyberlink.actiondirector&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.cyberlink.actiondirector&amp;hl=pl&amp;gl=US</a> 
Aplikacja umożliwia nagrywanie i edycję wideo. Efekty filmu akcji podkreślają kluczowe momenty, a edycja w zwolnionym tempie i szybkości pomaga zwiększyć emocje za pomocą prostego suwaka. Można dodawać do klipu efekty powtarzania i prezentacji od tyłu. 
--&gt; Propozycja ćwiczenia dla uczniów: Stwórzcie za pomocą aplikacji AD film poświęcony słynnym matematykom. Zaprezentujcie ich biogramy i największe osiągnięcia. Spróbujcie przystępnie wyjaśnić o co chodziło w ich odkryciach.
&nbsp;
VIDEOSHOP - <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.xvideostudio.videoeditor&amp;hl=pl">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.xvideostudio.videoeditor&amp;hl=pl</a> 
Bardzo prosta aplikacja do edycji wideo. Możliwość dodawania efektów dźwiękowych, filtrów, nagrywania własnego głosu itd. 
--&gt; Propozycja ćwiczenia dla uczniów: Stwórzcie za pomocą aplikacji VIDEOSHOW film oddający charakterystykę życia codziennego w PRL. Wykorzystajcie historyczne zdjęcia oraz fragmenty wywiadów z dziadkami i rodzicami.
&nbsp;
TIKTOK - <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.zhiliaoapp.musically&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.zhiliaoapp.musically&amp;hl=pl&amp;gl=US</a> 
W zestawieniu nie mogło zabraknąć tej legendarnej już aplikacji. Umożliwia ona tworzenie filmów oferując wiele ciekawych opcji (m.in. przycinanie, wycinanie, scalanie i duplikowanie klipów wideo). Oferuje tysiące bezpłatnych klipów muzycznych i dźwięków. 
--&gt; Propozycja ćwiczenia dla uczniów: Stwórzcie za pomocą aplikacji TIKTOK filmy reklamujące wybrane pierwiastki chemiczne (np. wodór, argon, żelazo itd). Filmy powinny być tak zbudowane, by ich stylistyka (motywy, efekty, muzyka) jak najlepiej charakteryzowały wybrany pierwiastek.
&nbsp;
PLOTAGON - <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.plotagon.plotagon&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.plotagon.plotagon&amp;hl=pl&amp;gl=US</a> 
Ciekawa aplikacja do tworzenia animowanych filmów. Dzięki niej można podkładać głos pod postaci i montować historie. Oferuje wiele gotowych szablonów, zawierających bogaty zbiór różnych cech charakteru, tła, ubrań i akcesoriów do wyboru. 
--&gt; Propozycja ćwiczenia dla uczniów: Stwórzcie film nawiązujący do fabuły wybranych lektur – dodajcie własne głosy wykorzystując cytaty z omawianych pozycji.
&nbsp;
Podsumowanie 
Kreatywność to umiejętność tworzenia nowych funkcjonalnych rzeczy, nadawania nowego znaczenia starym koncepcjom lub łączenia elementów w nowatorskie całości. Warto wykorzystać do rozwijania tych kompetencji smartfona – mały przenośny komputer. Dzięki aplikacjom możliwe jest wyrażanie siebie przy jednoczesnym wypełnianiu zadań związanych z realizacją podstawy programowej.
</div>

10 aplikacji na Androida do kreatywnej pracy z obrazem i filmem

AUTORKA: Renata Maciejczyk
&nbsp;
Planowanie i zarządzanie czasem oraz zasobami przydaje się przez całe życie. Planujmy z TIK.
&nbsp;
Osoby dobrze zorganizowane mogą skoncentrować się na założonym celu. W dobie natłoku informacji, kanałów przepływu i środków komunikacji warto jak najwcześniej wesprzeć uczniów przy znajdowaniu własnej metody gospodarowania czasem i zasobami.
Podczas zmian, które z powodu pandemii byliśmy zmuszeni wprowadzić w swoim codziennym funkcjonowaniu, nie tylko dorośli ale i młodsi przekonali się, jak ważne jest planowanie i zarządzanie własnym czasem. Zdalne nauczanie spowodowało, że w wielu szkołach zapanował organizacyjny chaos. Uczniowie nie wiedzieli, kiedy odbywają się ich lekcje, byli informowani o tym późnym wieczorem przez dziennik elektroniczny, do którego rzadko, o ile w ogóle, zaglądają. Ponadto nie prowadzili notatek w znanej sobie dotychczas formie. Stąd wielu z nich po prostu zapominało, co się działo na lekcji, jaki materiał należało opanować lub przygotować. Nauczyciele pozbawieni możliwość regularnego spotykania się z uczniami niekiedy stracili orientację, co do ich postępów w nauce. Warto zatem przywołać aplikacje, które mogą być przydatne uczniom jako tzw. przypominacze, pomogą w samokontroli postępów edukacyjnych, dadzą możliwość stawiania sobie celów.
Jedną z najbardziej rozbudowanych aplikacji – planerów jest Todait. W zasadzie aplikacja umożliwia planowania dosłownie każdego aspektu nauki oraz o wiele bardziej szczegółowo niż inne pozwala prześledzić postęp zdobytej wiedzy, pracy czy opanowanego materiału. Nie jest nowatorska ani odkrywcza – trzeba samodzielnie określić cele, zakres i ilość koniecznego do opanowania materiału, a aplikacja będzie nam po prostu o tym przypominać. Jest częściowo bezpłatna, dostępna w języku angielskim.
Ciekawą opcją jest Brain Focus Productivity Timer. To aplikacja, którą można określić jako „Czasomierz Produktywności”, a jej zadaniem jest zarządzanie czasem pracy i czasem przerw zgodnie z techniką Pomodoro, dzięki której można poprawić swoją koncentrację i efektywność. System Pomodoro opracowany przez Francesco Cirillo z Włoch przyjmuje, że na 25 każde minut pracy przypada 5 minut przerwy. Dzięki takiemu planowaniu czasu, uczniowie będą bardziej skupieni wiedząc, że przed nimi już niedługo upragniona przerwa. Aplikację można potraktować jako przeniesienie warunków znanych ze szkoły do warunków domowych – uczeń/uczennica wie, kiedy jest czas na naukę, a kiedy na przerwę. W aplikacji można dowolnie konfigurować czas pracy i przerw. Aplikacja jest bezpłatna w wersji podstawowej.
Interesujące podejście do zarządzania czasem wprowadzają twórcy aplikacji Forest: Stay focused. Zasada jej działania nie różni się od wspomnianego wyżej „Czasomierza Produktywności”, jednak wydaje się, że może być przydatna dla uczniów, szczególnie młodszych. W aplikacji użytkownik... sadzi drzewa. Po zasadzeniu nasionka następuje czas na nieprzerwaną pracę czy naukę. Czas można ustawić ręcznie. Jeżeli zostanie włączona inna aplikacja lub też gdy wyłączymy Forest: Stay focused, drzewko, którym się zajmowaliśmy uschnie. Niewątpliwie taka atrakcyjna aplikacja w formie gry może mieć także aspekt edukacyjny oraz być pomocną w realizacji prób ograniczenia czasu korzystania z telefonu.
Dobrym przykładem jest tutaj aplikacja Daylio, która może służyć jako dziennik, pamiętnik, a nawet monitorować nastrój. Umożliwia także wyznaczanie sobie celów, posiada opcję przypomnień i możliwość dodania dowolnej ważnej dla użytkownika/użytkowniczki aktywności. Ponadto aplikacja w formie wykresów przedstawia zadowolenie użytkowników z osiąganego postępu. Minus? – jest ona płatna. Subskrypcja roczna kosztuje ok. 100 złotych. Aplikacja jest dostępna w języku polskim
Skoro mowa o planowaniu, warto wspomnieć aplikacje służące stricte do nauki, w których istnieje możliwość wyznaczania sobie dziennych celów. Przede wszystkim są to aplikacje do nauki języków obcych (np. Duolingo, Busuu). Nie należy zapominać również o wszelkiego rodzaju planerach, które w swoim założeniu nie są przeznaczone do edukacji, lecz do kontroli nawyków czy po prostu zwykłego planowania kolejnych dni (np. Goal Meter: cele, nawyki, zadania).
Wykorzystanie wspomnianych aplikacji może ułatwić życie nie tylko uczniom ale i ich rodzicom i nauczycielom. Wszyscy mogą zyskać pewność, że tym razem o niczym nie zapomnieli.
Więcej informacji i pliki do pobrania:
<ul>
	<li>Daylio - <a href="https://daylio.net">https://daylio.ne</a></li>
	<li>Todait - <a href="https://www.todait.com">https://www.todait.co</a></li>
	<li>Brain Focus Productivity Timer - <a href="https://brainfocus.io">https://brainfocus.i</a></li>
	<li>Forest: Stay focused - <a href="https://www.forestapp.cc">https://www.forestapp.c</a></li>
	<li>Duolingo - <a href="https://pl.duolingo.com">https://pl.duolingo.co</a></li>
	<li>Buusu - https://www.busuu.com/pl</li>
	<li>Goal Meter: cele, nawyki, zadania – <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.goalmeterapp.www&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.goalmeterapp.www&amp;hl=pl&amp;gl=US</a></li>
</ul>
W szybko zmieniającym się świecie coraz częściej pracujemy dla kilku podmiotów jednocześnie. Tak samo i w młodości uczymy się jednocześnie wielu różnych zagadnień, nie zdając sobie sprawy, że dorosłe życie może wyglądać podobnie. Warto wyrabiać w sobie dobre nawyki, jak najwcześniej, starając się pozbywać tych, które mogą być zgubne. Planowanie i zarządzanie czasem oraz zasobami jest umiejętnością przydatną przez całe życie. Zatem – do planowania!

Wyznaczanie celów – samokontrola postępów

AUTORKA: Dorota Pintal
&nbsp;
<div class="scen_description">
Ocenianie kształtujące to sposób na rozwijanie u uczniów postawy odpowiedzialności za proces uczenia się. Jak wykorzystać do takiej oceny narzędzia TIK?
</div>
<div class="scen_description">
 
Ocenianie kształtujące (OK) polega na pozyskiwaniu przez nauczycieli i uczniów w trakcie uczenia się informacji, które pozwolą rozpoznać, jak ten proces przebiega . Daje to nauczycielom możliwość modyfikowania dalszego nauczania, zaś uczniom informację zwrotną pomagającą się uczyć. 
Na ocenianie kształtujące patrzymy obecnie całościowo poprzez strategie opracowane przez Dylana Wiliama. Wyróżniamy pięć strategii oceniania kształtującego. Poniżej przedstawiam krótki opis każdej z nich.
 
 
I.    Określanie i wyjaśnianie uczniom celów uczenia się i kryteriów sukcesu. 
Komunikowanie uczniom celów przyczynia się do zwiększenia efektywności uczenia. Uczniowie świadomi celu jest bardziej zmotywowany i odpowiedzialny za swój proces uczenia się. Kolejnym elementem tej strategii są kryteria sukcesu (oceniania). Uczeń/uczennica ma prawo wiedzieć czego nauczyciel/nauczycielka będzie od niego wymagać. Kryteria sukcesu powinny towarzyszyć każdej lekcji, a także być podawane przed sprawdzianami. W określaniu kryteriów pomocna jest podstawa programowa. 
Przykład 
Cel: Na dzisiejszej lekcji dowiesz się, jak ważną rolę w życiu człowieka odgrywają izotopy. 
Kryteria sukcesu:
<ul>
	<li>definiujesz pojęcie izotopu</li>
	<li>wyjaśnisz różnice w budowie atomów izotopu wodoru</li>
	<li>definiujesz pojęcie masa atomowa jako średnia masa atomów danego pierwiastka chemicznego z uwzględnieniem jego składu izotopowego</li>
	<li>wymienisz dziedziny życia, w których stosuje się izotopy</li>
</ul>
II.    Organizowanie w klasie dyskusji, zadawanie pytań i zadań dających informacje, czy i jak uczniowie się uczą. 
Nauczyciel/nauczycielka prowadzi z uczniami dialog na temat tego, czego się nauczyli oraz na co należy zwrócić jeszcze uwagę. Stale monitoruje ich postępy. W strategii tej ważne jest umiejętne zadawanie pytań, które stymulują myślenie, angażują uczniów w naukę, zachęcają do poszukiwania odpowiedzi. 
Przykład pytań stymulujących myślenie (pytania kluczowe): 
Dlaczego jabłko zawieszone nad stężonym kwasem siarkowym(VI) więdnie szybciej, niż to pozostawione na powietrzu? 
Dlaczego kwiaty doniczkowe stawiamy na parapetach okiennych? 
Jak wyglądałby świat, gdyby nie było zegarów? 
Jak przeszkodzić bakteriom i grzybom w rozkładaniu żywności? 
 
III.    Udzielanie uczniom takiej informacji zwrotnej, która przyczyni się do ich widocznych postępów. 
Sposób oceniania tradycyjnym stopniem, jaki stosowany jest powszechnie w szkołach nie jest dla ucznia/uczennicy informacją użyteczną. Trudno ją wykorzystać w procesie uczenia się. Żeby to było możliwe uczniowie powinni otrzymać informację zwrotną, która zawiera odpowiedzi na pytania:
<ul>
	<li>Co uczeń zrobił/uczennica zrobiła dobrze?</li>
	<li>Co należy poprawić?</li>
	<li>Jak należy to poprawić?</li>
	<li>Jak uczeń/uczennica ma się dalej rozwijać?</li>
</ul>
Informacja zwrotna powinna odnosić się do wcześniej ustalonych kryteriów sukcesu. 
 
IV.    Umożliwianie uczniom korzystania wzajemnie ze swojej wiedzy i umiejętności. 
Proces uczenia się jest procesem społecznym. Nauczyciel/nauczycielka tak organizuje pracę, aby uczniowie pracowali w parach lub grupach. Dzięki temu uczniowie uczą się od siebie nawzajem, uczą się także współpracy. Ważnym elementem tej strategii jest ocena koleżeńska, w której uczniowie przekazują sobie nawzajem informację zwrotną o wykonanej pracy. 
 
V.    Wspomaganie uczniów, by stali się autorami procesu własnego uczenia się. 
Jeśli uczniowie nie są zmotywowani to nauczyciele „nie wleją im wiedzy do głowy”. Uczniowie będą mieli motywację do nauki, jeśli będą umieli wziąć odpowiedzialność za swój proces uczenia się. Wdrażając piątą strategię nauczyciel/nauczycielka rozwija u uczniów samodzielne myślenie, wzmacnia poczucie wartości. W realizacji tej strategii będzie pomocna samoocena. 
Wdrażanie strategii oceniania kształtującego wspomagamy metodami aktywizującymi, stosowaniem technik pomagających się uczyć czy pomocami takimi, jak np. patyczki z imionami uczniów, kostki z pytaniami do refleksji, kolorowe kartki, białe tabliczki suchościeralne. Doskonałym rozwiązaniem jest stosowanie narzędzi technologii informacyjnych i komunikacyjnych (TIK). Mogą one z powodzeniem wspierać wdrażanie poszczególnych strategii a nawet zastąpić niektóre dotąd stosowane rozwiązania. 
 
Jakie zatem możemy wykorzystać narzędzia TIK w poszczególnych strategiach? 
 
W strategii pierwszej do komunikowania celów i kryteriów sukcesu możemy zastosować pliki współdzielone w OneDrive czy na Dysku Google albo na tablicy Padlet, na których wpiszemy cel czy kryteria, ale też możemy pomóc uczniom w ich tworzeniu. Innym narzędziem może być Wakelet, na którym możemy publikować cele i kryteria do kolejnych lekcji tworząc tym samym jedno, łatwo dostępne dla uczniów miejsce. W szkole, w której pracuję, nauczyciele podają cele i kryteria do każdej lekcji w Zadaniach w Teams. W ten sposób uczeń/uczennica ma stały dostęp do wszystkich zasobów, w każdym momencie może się do nich odwołać, a nauczyciel/nauczycielka może monitorować aktywność uczniów w tym zakresie. Przy komunikowaniu uczniom celów i kryteriów sukcesu ważne jest upewnienie się, że uczniowie te cele i kryteria zrozumieli. W kształceniu zdalnym można wykorzystać do tego ikony reakcji dostępne na platformach, na których spotykamy się z uczniami w czasie rzeczywistym. Możemy też przygotować ankietę w Forms czy formularzach Google lub wykorzystać Mentimeter. 
Podsumowanie: OneDrive, Dysk Google, Padlet, Wakelet, Zadania w MS Teams, MS Forms, Formularze Google, Mentimeter. 
 
Drugą strategię z powodzeniem będą wspierać komunikatory, z których korzystamy, np. spotkania w MS Teams, Google Meet, Zoom. Dyskusji sprzyjać będą też pokoje czy kanały w Teams, w których z powodzeniem zorganizujemy pracę w parach czy małych grupach. Miejscem na robienie notatek z dyskusji mogą być pliki współdzielone, obszar współpracy w OneNote, białe tablice. Pytania kluczowe, które są nieodłącznym elementem tej strategii możemy umieszczać np. w konwersacjach, dzięki czemu uczniowie będą mieli do nich dostęp przez cały czas trwania danego zadania. Zadania dla uczniów do pracy w parach czy grupach możemy umieszczać na Padlecie, w Zadaniach w MS Teams, Zadaniach Google, OneNote, białych tablicach. 
W strategii tej warto zwrócić uwagę na techniki zadawania pytań: 
czas oczekiwania na odpowiedź – zegaronline.pl, liczne aplikacje na smartfony do odliczania czasu; 
zasady niepodnoszenia rąk – losowanie uczniów do udzielenia odpowiedzi na pytanie (UWAGA: tylko po wcześniejszym ustaleniu odpowiedzi w parach czy małych grupach) – classtools.net, wheeldecide.com (dodatkowo koło można osadzić np. w Genially); 
ustalanie odpowiedzi w parach – pokoje w stosowanych komunikatorach. 
Podsumowanie: MS Teams, Google Meet, Zoom, Classroom, One Note, Jamboard, Whiteboard, Genially, Wheeldecide, Classtools. 
 
Trzecia strategia to udzielanie uczniom informacji zwrotnej. Doskonale nadają się do tego funkcje oceny w MS Teams czy Classroom, udzielamy wówczas informacji zwrotnej do prac przesłanych przez uczniów. Uczeń/uczennica może się do informacji, przekazanej przez nauczyciela/nauczycielkę, odnieść. Miejscem do udzielenia bieżącej informacji zwrotnej jest OneNote. W trakcie wykonywania zadania nauczyciel/nauczycielka może udzielić informacji bieżącej, co powoduje, że uczeń/uczennica natychmiast poprawia pracę. Przestrzenie do stosowania trzeciej strategii znajdziemy też w Forms i Formularzach Google. 
Podsumowanie: MS Temas, Classroom, OneNote, Forms, Formularze Google. 
 
W czwartej strategii istotne jest monitorowanie działań ucznia/uczennicy. Procesowi temu sprzyja OneNote, Notes zajęć w Teams, ankiety i quizy w Forms, Formularzach Google, Jamboard, Whiteboard, Quizizz, WordWall. Narzędzia te umożliwiają bieżącą obserwacje działań uczniów lub analizę tych działań po przesłaniu przez uczniów rozwiązań. Przestrzenią na wzajemne uczenie się uczniów od siebie, a także na udzielanie sobie nawzajem oceny koleżeńskiej jest funkcja pokoi w MS Teams, Google Meet (specjalna nakładka) czy Zoom. 
Podsumowanie: OneNote, Notes zajęć w Teams, Forms, Formularze Google, Jamboard, Whiteboard, Quizizz, WordWall, MS Teams, Google Meet, Zoom. 
 
I wreszcie piąta strategia. To miejsce na tworzenie uczniowskiego portfolio, w którym uczniowie mogą dokonywać także samooceny. Możemy wykorzystać OneNote, Padlet, Wakelet, Blogger. 
Podsumowanie: OneNote, Padlet, Wakelet, Blogger. 
 
Z całą pewnością powyższe przykłady nie wyczerpały wszystkich możliwości. Zachęcam do poszukiwań kolejnych rozwiązań.
</div>

Ocenianie kształtujące z TIK

AUTORKA: Dorota Pintal
&nbsp;
<div class="scen_description">
Skąd wiem, że moi uczniowie się uczą? Poznaj narzędzia TIK, które pomogą ci w twórczy sposób przeprowadzić ewaluację.
</div>
<div class="scen_description">
&nbsp;
„Nauczanie i uczenie się treści istotnych dla ucznia są najskuteczniejsze, kiedy nauczyciele właściwie określają cel uczenia się w trakcie bieżącej lekcji i stosują go razem z uczniami, aby dążyć do zrozumienia określonych zagadnień, a potem je właściwie ocenić.<a href="https://lekcjaenter.pl/inspiracja/22/ewaluacja_celow_lekcji_z_tik-#_ftn1" name="_ftnref1">[1]</a>” 
&nbsp;
Istotną rolę w procesie osiągania celów odgrywa ewaluacja celów lekcji. Pozyskujemy wówczas informację zwrotną od uczniów nt. poziomu ich wiedzy i umiejętności. Możemy ocenić stopień osiągnięcia celu. Nauczyciele stosują różne sposoby, aby dowiedzieć się w jakim miejscu są uczniowie, czego jeszcze potrzebują, aby uczyć się efektywniej. Mogą odpowiedzieć sobie też na pytania dotyczące planowania i organizacji procesów edukacyjnych, wprowadzać w nich zmiany, modyfikować uzależniając poziom modyfikacji od wyników ewaluacji. Danuta Sterna w książce „Uczę się uczyć. Ocenianie kształtujące w praktyce”<a href="https://lekcjaenter.pl/inspiracja/22/ewaluacja_celow_lekcji_z_tik-#_ftn2" name="_ftnref2">[2]</a> pisze „Podsumowanie celów jest tak ważne, ponieważ stanowi bezcenną informację dla nauczyciela. Czy moi uczniowie wiedzą i umieją to, co założyłam? Czy mogę iść dalej z materiałem? Czy moje metody były skuteczne? Co następnym razem powinnam zmienić? I w końcu: Jaka jest moja siła oddziaływania na uczniów?”.
&nbsp;
Technologie informacyjne i komunikacyjne znacznie ułatwiają i skracają ten proces, a przede wszystkim w większości przypadków pozwalają na natychmiastowe pozyskanie informacji zwrotnej od uczniów, co pozwala nauczycielom na szybką reakcję i wdrożenie zmian. Poniżej wymieniono wybrane sposoby ewaluacji/podsumowania celów lekcji wraz z propozycją zastosowania narzędzii TIK.
&nbsp;
1. Zdania podsumowujące/zdania niedokończone – uczniowie kończą jedno z wybranych zdań: 
Dowiedziałem/dowiedziałam się, że … 
Nauczyłem/nauczyłam się … 
Zaczynam się zastanawiać, … 
Zaskoczyło mnie, że … 
Do zastosowania tej techniki nauczyciele mogą wykorzystać Jamboard, Mentimeter, Padlet, a także dokumenty do współdzielenia Google lub Office 365 (Word).
&nbsp;
2. Błotniste punkty – uczniowie zapisują jeden/dwa niejasne punkty z lekcji. Nauczyciel/nauczycielka wyjaśnia problemowe treści. Wsparciem może tu być Mentimeter, Answergarden lub formularze Google czy Office 365. Uczniowie zapisują słowa, nauczyciel/nauczycielka je wyświetla i wyjaśnia.
&nbsp;
3. WCN – wiemy/chcemy się dowiedzieć/nauczyliśmy się. Uczniowie odpowiadają na pytania: Co wiemy? Co chcielibyśmy wiedzieć? Czego się nauczyliśmy? Na pierwsze pytanie odpowiadają na początku lekcji, na drugie w trakcie, a na trzecie na końcu, czyli na podsumowanie. Do zastosowania techniki nauczyciel/nauczycielka może wykorzystać Padlet lub Jamboard. 
Przykład zastosowania techniki - <a href="https://padlet.com/dpintal/6jz1q6zhlp63adz0">Padlet</a> 
Przykład zastosowania techniki - <a href="https://jamboard.google.com/d/14NfKtyvTug2RRRtp9wKHyiK6m42arl4wIFu26W8pq98/viewer?f=0">Jambord</a>
&nbsp;
4. Test powtórka – pytania pozwalające na powtórzenie i utrwalenie poznanych treści. Nauczyciele mogą je zadawać pod koniec lekcji w odniesieniu do zaplanowanych i zrealizowanych celów. Z powodzeniem można stosować tu takie aplikacje jak: Google Forms, MS Forms, Kahoot, Quizizz. 
Przykład wykorzystania <a href="https://create.kahoot.it/share/wiazania-kowalencyjne/8e435f09-d5e1-47a9-bfb3-26a93d8e9c0e">Kahoot</a> 
Link <a href="https://forms.office.com/Pages/ResponsePage.aspx?id=tYsolM6bQUqAjfFRbiMpNmNpHUNCN-ZBmxs13BlRnpNUOTlUSUM2OFQ2V0xSQUJBSkpSQ1I2SDE2Wi4u">do testu</a> 
Link do edycji powyższego <a href="https://forms.office.com/Pages/DesignPage.aspx?fragment=FormId%3DtYsolM6bQUqAjfFRbiMpNmNpHUNCN-ZBmxs13BlRnpNUOTlUSUM2OFQ2V0xSQUJBSkpSQ1I2SDE2Wi4u%26Token%3Daa8ddcc4ba70470e80a9ff4f0e88b420">testu dla posiadaczy konta Office365</a>
&nbsp;
5. Balon – na dużym arkuszu rysujemy balon (czasza, kosz, balast), uczniom rozdajemy trzy małe kartki, każdą w innym kolorze i prosimy o zapisanie odpowiedzi na pytania znajdujące się na balonie (kolor kartki odpowiada danej części balonu), a następnie o przyklejenie ich w odpowiednie miejsce balonu. W odniesieniu do czaszy odpowiadają na pytania dotyczące tego, co im pomaga w uczeniu się, w odniesieniu do kosza odpowiadają na pytania dotyczące tego, czego jeszcze potrzebują, aby efektywniej się uczyć czy lepiej się rozwijać, zaś na poziomie balastu odpowiadają na pytania odnoszące się do tego, co im przeszkadza w uczeniu się, co utrudnia im ten proces itp. Do zastosowania tej techniki nauczyciele zamiast arkusza papieru i małych kartek z powodzeniem mogą wykorzystać narzędzia TIK, np. Jamboard lub Lino. 
Przykład zastosowania techniki Balon z wykorzystaniem <a href="https://jamboard.google.com/d/1TDJdlcLIjbEBpeFydlWwibO8uMVwJJCI4JL-8NXEHtI/edit?usp=sharing">Jambord 
</a>Przykład zastosowania techniki Balon z wykorzystaniem <a href="http://linoit.com/users/DPintal/canvases/Balon">Lino</a>
&nbsp;
6. Tarcza strzelnicza – uczniom rozdajemy kartki A4 z narysowaną tarczą strzelniczą. Na tarczy strzelniczej zaznaczamy skalę od 1 do 10 (środek tarczy to 10). Tarczę dzielimy liniami na tyle pól, ile zagadnień chcemy zbadać. Każde z pól podpisujemy informacją dotycząca badania. Podobną tarczę przygotowujemy na dużym arkuszu i wywieszamy w widocznym miejscu. Respondenci zaznaczają swoje oceny w odniesieniu do każdego badanego obszaru, najpierw na kartkach A4, a następnie przenoszą je na duży arkusz. W ten sposób szybko uzyskujemy informację dotyczącą badanego problemu i możemy formułować wnioski. Badane problemy mogą odnosić się do celów lekcji lub kryteriów sukcesu. Tarczę strzelniczą możemy zamienić na formularz w MS Forms lub Google Forms. Doskonałym narzędziem TIK do wykorzystania tej techniki będzie też Jamboard lub MS Whiteboard. 
Przykłady zastosowania z wykorzystaniem <a href="https://forms.office.com/Pages/ResponsePage.aspx?id=tYsolM6bQUqAjfFRbiMpNmNpHUNCN-ZBmxs13BlRnpNURVBVOUI4TEwwQ01TOThSUTlXRzVLQjhQUS4u">MS Forms</a> 
Przykłady zastosowania z wykorzystaniem <a href="https://jamboard.google.com/d/1ES-7VzC0Z5KDOGt5vq2wHPauEvZwOvmzLvA01U7Sx3I/edit?usp=sharing">Jambord</a>
&nbsp;
7. Walizka i kosz – rysujemy walizkę. Obok niej piszemy: Co zabieram z sobą? Tutaj uczeń/uczennica ma wpisać to, co wynieśli z zajęć, co do nich szczególnie przemówiło, co się spodobało lub co im się przyda w przyszłości. Poniżej rysujemy kosz i białą plamę. Obok kosza piszemy: Co mi się nie przyda? A obok białej plamy: Czego zabrakło? Rysunki uczniowie wypełniają krótkimi zdaniami, równoważnikami zdań lub kluczowymi słowami. Jest to także okazja do analizy przebiegu zajęć i szybkiej powtórki. Wsparciem techniki mogą być Jamboard, MS Whiteboard, Lino, ale także formularze Google czy Office 365. Kosz i walizkę możemy tez przygotować w dokumentach współdzielonych Google czy Office 365.
Linki do proponowanych w artykule aplikacji: 
<a href="https://jamboard.google.com/">https://jamboard.google.com/</a><a href="https://quizizz.com/"> 
</a><a href="https://padlet.com/">https://padlet.com/</a><a href="https://quizizz.com/"> 
</a><a href="https://kahoot.com/">https://kahoot.com/</a><a href="https://quizizz.com/"> 
</a><a href="https://office.com/">https://office.com/</a><a href="https://quizizz.com/"> 
</a><a href="https://mentimeter.com">https://mentimeter.com</a><a href="https://quizizz.com/"> 
</a><a href="https://aswergarden.ch">https://aswergarden.ch</a><a href="https://quizizz.com/"> 
</a><a href="https://linoit.com">https://linoit.com</a><a href="https://quizizz.com/"> 
https://quizizz.com/</a>
Bibliografia:
<ol>
	<li>Moss C.M., Brookhart S.M., Cele uczenia się. Jak pomóc uczniom zrozumieć każdą lekcję., Warszawa, 2014.</li>
	<li>Borek A., Kowalczyk – Rumak E., Różne drogi ewaluacji – poradnik dla dyrektorów szkół i placówek, Wydawnictwo Ery Ewaluacji, Warszawa 2015.</li>
	<li>Sterna D., Uczę (się) w szkole, Centrum Edukacji Obywatelskiej, Warszawa 2014.</li>
</ol>
------
<a href="https://lekcjaenter.pl/inspiracja/22/ewaluacja_celow_lekcji_z_tik-#_ftnref1" name="_ftn1">[1]</a> Moss C.M., Brookhart S.M., Cele uczenia się. Jak pomóc uczniom zrozumieć każdą lekcję., Warszawa, 2014, s. 13.
<a href="https://lekcjaenter.pl/inspiracja/22/ewaluacja_celow_lekcji_z_tik-#_ftnref2" name="_ftn2">[2]</a> Sterna D., Uczę (się) uczyć. Ocenianie kształtujące w praktyce, Centrum Edukacji Obywatelskiej, Warszawa 2016, s. 17.
</div>

Ewaluacja celów lekcji z TIK.

AUTORKA: Dorota Pintal
&nbsp;
<div class="scen_description">
Informacja zwrotna to pomocne narzędzie zarówno dla uczniów jak i nauczycieli. Udoskonal i uprość przekazywanie informacji zwrotnej dzięki narzędziom TIK. Zobacz, ile masz możliwości!
&nbsp;
</div>
<div class="scen_description">
Informacja zwrotna to rodzaj interakcji uczeń/uczennica-nauczyciel/nauczycielka. Każdy uczeń/każda uczennica potrzebuje informacji zwrotnej, która dostarczy uczniom informacji o postępach w nauce. Informacji zwrotnej potrzebuje też nauczyciel/nauczycielka. Dzięki niej dowie się, w którym miejscu jest uczeń/uczennica i czego jeszcze potrzebuje, aby móc się lepiej uczyć. Obowiązek udzielania informacji zwrotnej przez nauczycieli wynika z zapisów prawa i stanowi najważniejszą formę oceniania bieżącego uczniów.  
W „Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych” (Dz. U. poz. 373), § 12. brzmi: „Ocenianie bieżące z zajęć edukacyjnych ma na celu monitorowanie pracy ucznia oraz przekazywanie uczniowi informacji o jego osiągnięciach edukacyjnych pomagających w uczeniu się, poprzez wskazanie, co uczeń robi dobrze, co i jak wymaga poprawy oraz jak powinien dalej się uczyć.” 
Z przepisów prawa jasno wynika, że w ocenianiu bieżącym nie mamy obowiązku stawiania stopni w skali 1-6. Ocenianie może przybierać formę informacji zwrotnej wskazującej co uczniowie zrobili dobrze, co powinni poprawić, jak to zrobić oraz jak się dalej uczyć. O sposobie oceniania bieżącego decyduje szkoła a zasady określa w statucie.  
W praktyce spotykamy różne rodzaje informacji zwrotnej udzielanej przez nauczyciela/nauczycielkę. Do najbardziej popularnych stosowanych przez nauczycieli należą:
<ol>
	<li>kanapka</li>
	<li>FUKO</li>
	<li>dwie gwiazdy i jedno życzenie</li>
	<li>informacja wywodząca się z oceniani a kształtującego.</li>
</ol>
&nbsp;
„Kanapka” składa się z trzech kroków:
<ul>
	<li>krok 1 – informacja pozytywna – co zostało wykonane dobrze,</li>
	<li>krok 2 – informacja negatywna – co trzeba poprawić/zmienić,</li>
	<li>krok 3 – informacja pozytywna – przypomnienie, co zostało zrobione dobrze.</li>
</ul>
&nbsp;
FUKO to informacja zwrotna doskonale sprawdzająca się przy ocenianiu zachowania. Jej kroki to: 
F – fakty – skupiamy się na konkretnych wydarzeniach, mówimy o faktach 
U – uczucia, ustosunkowanie się – mówimy co czujemy w związku z zaistniałym zdarzeniem/sytuacją 
K – konsekwencje – informujemy o konsekwencjach zdarzenia 
O – oczekiwania – formułujemy oczekiwania co do sposobu dalszego zachowania.
&nbsp;
Dwie gwiazdy i jedno życzenie to informacja skupiająca się na mocnych stronach. Podajemy dwie mocne strony pracy/zachowania ucznia/uczennicy i jeden obszar do poprawy. Podkreślając to, co poszło źle, dajemy dodatkowo wskazówkę do poprawy.
&nbsp;
Informacja zwrotna w ocenianiu kształtującym składa się z czterech elementów:
<ul>
	<li>Co uczeń zrobił/uczennica zrobiła dobrze?</li>
	<li>Co wymaga poprawy?</li>
	<li>Jak należy poprawić pracę?</li>
	<li>Jak uczeń/uczennica ma się dalej rozwijać?</li>
</ul>
&nbsp;
Na początku podkreślmy mocne strony pracy ucznia/uczennicy. To motywuje do podejmowania nowych wyzwań. Następnie skupiamy się na obszarach wymagających poprawy, czyli wskazujemy błędy i jednocześnie dajemy wskazówki jak je poprawić. Wskazówki umożliwiają skuteczne uczenie się. Powinny być konkretne, unikajmy stwierdzeń ogólnych typu „zły wynik” czy „popraw to”. Ostatni element informacji zwrotnej to wskazówki do rozwoju. Dzięki nim uczniowie będą poznawali nowe rzeczy, rozwijali swoje zainteresowania.
&nbsp;
Informacja zwrotna działa też w drugim kierunku, czyli od ucznia/uczennicy do nauczyciela/nauczycielki. Najczęściej stosowane techniki to:
<ul>
	<li>technika świateł – zielone, żółte, czerwone;</li>
	<li>buźki – uśmiechnięta (wszystko rozumiem), normalna (nie wszystko rozumiem), smutna (nie rozumiem);</li>
	<li>kciuki – do góry (wszystko rozumiem), poziomo (nie wszystko rozumiem), w dół (nie rozumiem);</li>
	<li>ABCD – każdy z uczniów ma cztery karty, każda z jedną z liter A,B,C,D; nauczyciel/nauczycielka zadaje lub wyświetla na tablicy pytania z wariantami do wyboru; uczniowie podnoszą odpowiednia kartkę;</li>
	<li>białe tablice (białe kartki) – uczniowie zapisują na suchościeralnych tabliczkach odpowiedzi na pytania stawiane przez nauczyciela/nauczycielkę, po zapisaniu odpowiedzi podnoszą tabliczki do góry. Alternatywą dla białych tabliczek mogą być kartki zalaminowane.</li>
</ul>
&nbsp;
Udzielanie i pozyskiwanie informacji zwrotnej można wspierać technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi.
<ul>
	<li>Takie możliwości daje nauczycielom MS Teams czy Classroom. Nauczyciele wykorzystując funkcję oceny mogą sformułować komentarz do pracy przesyłanej przez uczniów.</li>
	<li>Doskonałym rozwiązaniem pozwalającym na udzielanie bieżącej informacji zwrotnej jest OneNote. Uczniowie rozwiązują zadania/problemy, a nauczyciele mogą na bieżąco odnosić  się do ich pracy.</li>
	<li>Udzielanie informacji zwrotnej do pracy ucznia/uczennicy umożliwiają też takie aplikacje jak MS Forms czy Formularze Google. Uczeń/uczennica nie tylko uzyskuje szybką informację odnoszącą się do poprawności udzielonych odpowiedzi, ale także nauczyciele mają możliwość dodatkowego skomentowania poprawności rozwiązania każdego zadania, jak i całej pracy. 
W MS Forms opcja ta jest dostępna po wybraniu zakładki Odpowiedzi, a następnie Sprawdź odpowiedzi. Możliwość komentowania pojawia się po kliknięciu w ikonę „dymku” przy każdym zadaniu lub w odniesieniu do całej pracy.  
W Formularzach Google dodawanie komentarzy możliwe jest po wybraniu opcji Odpowiedzi, a następnie Pytania.</li>
</ul>
&nbsp;
Nauczyciele, wykorzystując narzędzia TIK, mogą szybko zbierać informacje zwrotne od uczniów o poziomie osiągania założonych na lekcji celów.  
Przydatne mogą być takie aplikacje jak Mentimeter, Aswergarden, Wordart, Padlet, Lino, Jamboard, MS Whiteboard, MS Forms, Formularze Googla, Kahoot, Quizizz, WordWall.
&nbsp;
Ciekawym rozwiązaniem może stać się zbieranie informacji od uczniów w formie chmury wyrazowej. 
<ul>
	<li>Answergarden – [https://aswergarden.ch] strona internetowa umożliwiająca zbieranie odpowiedzi na postawione pytanie w formie chmury wyrazowej.</li>
	<li>Wordart – [https://wordart.com] strona umożliwiająca generowanie unikalnych chmur wyrazowych. Chmury przybierać mogą różne kształty.</li>
	<li>Mentimeter – [https://mentimeter.com] aplikacja umożliwiająca szybkie zebranie informacji na dany temat. Do wyboru mamy kilka interakcji, np. chmura wyrazowa, test wielokrotnego wyboru, pytania otwarte, ranking, skalę. </li>
</ul>
&nbsp;
Jak możemy wykorzystać możliwość zbierania informacji za pomocą chmury wyrazowej? Zadając odpowiednie pytania uzyskamy szybką informację zwrotną i dowiemy się czego nauczyli się nasi uczniowie w danym momencie zajęć edukacyjnych. Oto przykłady.
<ul>
	<li>Biologia – Z jakich elementów zbudowana jest komórka roślinna?</li>
	<li>Chemia – Jakie substancje chemiczne spotykamy w życiu codziennym?</li>
	<li>Fizyka – Od czego zależy opór elektryczny?</li>
	<li>Geografia – Jakie kraje graniczą z Polską?</li>
	<li>Matematyka – Jakie znasz rodzaje trójkątów?</li>
</ul>
&nbsp;
Rozwiązaniem angażującym uczniów będzie także wykorzystanie narzędzi zastępujących zwykłą szkolną tablicę.
<ul>
	<li>Padlet – [https://padlet.com] strona internetowa, która umożliwia gromadzenie na tablicach (padletach) różnych materiałów. Można zapraszać inne osoby do współpracy.</li>
	<li>Lino – [https://en.linoit.com] wirtualna tablica korkowa, na której „przypinamy” notatki z tekstem.</li>
	<li>Jamboard – „biała tablica” umożliwiająca współpracę nauczyciela i uczniów, składowa Google Workspace.</li>
	<li>MS Whiteboard – „biała tablica” umożliwiająca współpracę nauczyciela i uczniów, składowa Microsoft 365.</li>
</ul>
&nbsp;
Podobnie jak w przypadku chmur wyrazowych, aby wykorzystać „tablice” wystarczy zadać odpowiednie pytanie, czy zdefiniować problem do rozwiązania. 
I wreszcie rozwiązania oparte na quizach. Krótki test może być doskonałym sposobem na zebranie informacji zwrotnej i ustalenie, czego nauczyli się nasi uczniowie.
<ul>
	<li>Kahoot – [https://kahoot.com] narzędzie do tworzenia quizów. Możliwa natychmiastowa informacja zwrotna, a do analizy wyników można pobrać arkusz kalkulacyjny.</li>
	<li>Quizizz – [https://quizizz.com] aplikacja internetowa umożliwiająca tworzenie testów i quizów oraz monitorowanie efektów.</li>
	<li>WordWall – [https://wordwall.net] aplikacja umożliwiające tworzenie zasobów dydaktycznych między innymi quizów.</li>
	<li>MS Forms – aplikacja Microsoft 365 do tworzenia testów i zbierania szybkiej informacji zwrotnej.</li>
	<li>Formularze Google – aplikacja Google Workspace do tworzenia testów i zbierania szybkiej informacji zwrotnej.</li>
</ul>
&nbsp;
I na koniec jeszcze jedna ważna uwaga.  
Stosując informację zwrotną warto pamiętać o zasadzie niełączenia jej z oceną sumującą, czyli stopniem w skali 1-6. Łączenie tych dwóch form oceniania obniża zainteresowanie uczniów komentarzem do zadania/pracy. Uczniowie, którzy otrzymują stopnie nie zastanawiają się, jak można inaczej wykonać zadania, skupiają się jedynie na porównywaniu prac i poszukiwaniu ewentualnych dodatkowych punktów. Takie działanie nie prowadzi do skutecznego uczenia się.
&nbsp;
Bibliografia:
<ul>
	<li>Pintal D., (2022), Ocenianie kształtujące – od koncepcji do praktycznej realizacji  
w klasie zróżnicowanej, Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji</li>
	<li>Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych Dz. U. poz. 373</li>
	<li>Sterna D., (2008), Ocenianie kształtujące w praktyce, Warszawa: Centrum Edukacji Obywatelskiej</li>
	<li>Sterna D., (2014), Uczę (się) w szkole, Warszawa: Centrum Edukacji Obywatelskiej</li>
	<li>Sterna D., (2016), Uczę się uczyć. Ocenianie kształtujące w praktyce, Warszawa: Centrum Edukacji Obywatelskiej</li>
	<li>Sterna D., (2018), W szkole jest OK. Ocenianie kształtujące w praktyce, Warszawa: Centrum Edukacji Obywatelskiej</li>
	<li>Sterna D., Wenda A., (2020), OK zeszyt, Warszawa: Centrum Edukacji Obywatelskiej</li>
</ul>
Dostęp online do cytowanych w tekście zasobów i narzędzi na dzień 25.06.2023 r.
</div>

Wykorzystanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych w informacji zwrotnej

AUTOR: Tomasz Tokarz
&nbsp;
<div class="scen_description">
Smartfon to małe narzędzie o ogromnych możliwościach – polecamy jak go wykorzystać w szkole; jak bez wysiłku budować relacje i wiedzę uczniów
</div>
<div class="scen_description">
&nbsp;
Smartfon to małe narzędzie o ogromnych możliwościach, którego potencjał nie jest należycie wykorzystywany w polskiej szkole. Co więcej, bardzo często jest traktowany jako urządzenie niebezpieczne i szkodliwe. W ponad 60% polskich szkół wprowadzony został zakaz używania smartfona. Tymczasem dla większości dorosłych jest on przedmiotem codziennego użytku. Wielu z nas nie wyobraża sobie funkcjonowania bez rozwiązań, jakie oferuje. Czemu zatem zakazujemy korzystania z niego nastolatkom?
&nbsp;
Smartfon nie tylko zapewnia nam dostęp do ogromnej wiedzy, niezliczonych danych, setek filmów edukacyjnych i opracowań, nie tylko ułatwia kontakt z innymi ludźmi na całym świecie. Może też być ciekawym narzędziem sprzyjającym integracji grupy. Musimy nauczyć się mądrze korzystać ze smartfonów, także dla usprawnienia komunikacji i ulepszenia naszych relacji.
&nbsp;
Tak, brzmi to paradoksalnie ponieważ przywykliśmy traktować smartfon raczej jako odciągacz młodych od rozmów, budowania relacji i więzi. Czy jednak słusznie? Przecież obok rozrywki (wytchnienia po pracach zadaniowych), młodzi używają smartfona przede wszystkim do rozmów z bliskimi im osobami. Czy zatem można pracować zespołowo i tworzyć więzi mając w ręku smartfona? Oczywiście, że tak.
&nbsp;
Jaką lekcję można przeprowadzić z użyciem uczniowskich smartfonów?
Podzielę się z Wami doświadczeniem z ostatnich warsztatów pt. „Wykorzystanie smartfona do działań kreatywno-projektowych", które prowadziłem dla młodzieży. Podstawowym narzędziem pracy był oczywiście smartfon. Zadaniem uczniów było wymyślenie usługi, która odpowiada na potrzeby jakiejś grupy społecznej, a następnie stworzenie podstaw identyfikacji wizualnej oraz przygotowanie filmów reklamowych. Uczniowie mogli wybrać obszar, temat, który jest im bliski - to odpowiadało na ich potrzeby autonomii i samorealizacji.
&nbsp;
Uczniowie działali w grupach (5x5), w których mogli absolutnie swobodnie ze sobą rozmawiać, co odpowiadało na ich potrzeby dotyczące relacji. W zespołach swobodnie mogli dzielić się zadaniami. Każdy mógł wybrać to, w czym czuje się najlepiej: tworzenie scenariusza, koordynowanie, nagrywanie, tworzenie grafiki, montowanie filmu, występ publiczny itd. Przed zaprezentowaniem filmu przedstawiciel/przedstawicielka grupy dokonywali tzw. prezentacji produktu czy usługi, by przekonać zgromadzonych o ich niezbędności. Okazało się, że niektórzy świetnie radzą sobie z występami publicznymi.
&nbsp;
Efekty?
<ul>
	<li>Wszystkie grupy wykonały zadanie – zrobiły film. Ze względu na krótki czas przeznaczony na wykonanie zadania, filmy miały być krótkie – 15-30 sekundowe. Było przy tym dużo śmiechu i dobrej zabawy.</li>
	<li>Podczas 4 godzin dydaktycznych nikt nie zapytał o oceny ani o to, co będzie, jak nie zrobi zadania.</li>
	<li>Nie było kar i nagród.</li>
	<li>Po 15 minutach od zakończenia spotkałem nastolatków na korytarzu. Członkowie grup, które się najbardziej zaangażowały, wciąż rozmawiali o tym, co się wydarzyło i co mogli zrobić ewentualnie inaczej. W jakiś sposób te wspólne aktywności pomogły im w integracji.</li>
	<li>Jak wspomniałem przez 4 godziny uczniowie pracowali na smartfonach. Wykorzystywali dowolne aplikacje, choć oczywiście proponowałem im te, które według mnie sprawdzają się najlepiej.</li>
</ul>
Jakich narzędzi i aplikacji używać?
<ul>
	<li>Do gromadzenia materiałów oraz prezentowania się używaliśmy PADLETA. Dzięki możliwości szybkiego wygenerowania kodu QR, przesyłanie plików, grafik, filmów, nagrań było bardzo sprawne.</li>
	<li>Do tworzenia reprezentacji graficznych członków zespołu użyliśmy aplikacji BITMOJI, COMICA i MEME GENERATOR FREE.</li>
	<li>Do tworzenia notatek i map myśli - faza burzy mózgów - używaliśmy notatnika KEEP oraz programu do map myśli - COGGLE, MINDMAP.</li>
	<li>Do tworzenia grafik (logo oraz plakat) – aplikacji CANVA, ADOBE PHOTOSHOP oraz POLISH.</li>
	<li>Filmy i podkłady dźwiękowe nagrywali na dyktafonach i kamerach smartfonowych.</li>
	<li>Do obróbki i montowania filmu używali wybranych aplikacji, głównie: QUIK, YOUCUT oraz MAGISTO.</li>
	<li>Uczniowie wrzucali też film na YouTube, w trybie niepublicznym.</li>
</ul>
&nbsp;
Okazało się, że smartfon świetnie nadaje się do aktywności zespołowych - nie stanowi bariery przed komunikacją i kooperacją – przeciwnie, może pomóc ją usprawnić. Zdecydowanie polecam.
</div>