<h4>Sytuacja w Ukrainie jest źródłem wielu wyzwań dla polskiej szkoły. Także dydaktycznych. Warto na bieżąco śledzić informacje z rzetelnych źródeł.</h4>
Sytuacja w Ukrainie jest źródłem wielu wyzwań dla polskiej szkoły. Głównie organizacyjnych, związanych z przygotowaniem placówek do przyjęcia uczniów z Ukrainy.  Dla nauczycieli historii, wiedzy o społeczeństwie czy edukacji dla bezpieczeństwa wojna tocząca się za polską granicą niesie ze sobą także wyzwania wiedzowe i intepretacyjne, związane z realizacją treści programowych.
Ciekawość uczniów jest duża. Próbują ją zaspokajać na różne sposoby. Czasem napotykają na uproszczone ujęcia tematu. Czasem stykają się z propagandą lub dezinformacją (ang. fake news) . Mogą czuć się zagubieni. Oczekują od nauczycieli wyjaśnienia aktualnej sytuacji. Mają wiele pytań, na które czasem ciężko znaleźć odpowiedź. Sytuacja zmienia się dynamicznie, z godziny na godzinę. Nauczyciele muszą być na bieżąco, analizować sytuację i wyciągać wnioski.
Trudno jest jednak cały czas siedzieć przy serwisach informacyjnych. Nie zawsze zawierają one także rozbudowane interpretacje zachodzących zdarzeń. Dlatego wartościowe mogą okazać się kanały prezentujące pogłębione ujęcie problemu, pokazujące także podłoże obecnego konfliktu. Można do nich sięgnąć w dowolnym czasie.
Jakie kanały są godne polecenia? Chciałbym polecić 15 różnych źródeł, o różnej tematyce. Wszystkie są w języku polskim.
Kanał Ośrodka Studiów Wschodnich 
<a href="https://www.youtube.com/c/OSWO%C5%9BrodekStudi%C3%B3wWschodnich">https://www.youtube.com/c/OSWO%C5%9BrodekStudi%C3%B3wWschodnich</a>
Kanał jest prowadzony przez Ośrodek Studiów Wschodnich. Zawiera wiele wartościowych nagrań dotyczących polskiej polityki wschodniej oraz sytuacji w krajach Europy Wschodniej i Azji. Od wybuchu wojny w Ukrainie codziennie pojawiają się tam analizy sytuacji na froncie (wojskowym, informacyjnym i politycznym). 
Jeśli potrzebujemy więcej informacji. Warto odwiedzić także stronę Ośrodka: <a href="http://www.osw.waw.pl">www.osw.waw.pl</a>
ZPBP
<a href="https://www.youtube.com/channel/UCYTdMhg8-CHDEIsSXeiR59w/videos">https://www.youtube.com/channel/UCYTdMhg8-CHDEIsSXeiR59w</a>
Kanał Polskiego Radia. Historia, polityka, geopolityka, wydarzenia – Wiadomości z kraju i ze świata. Wiele rozmów z ekspertami, które można odsłuchać w dowolnej chwili. 
W ostatnich tygodniach treści odnoszą się głównie do obecnie toczącej się wojny w Ukrainie.
Defence24
<a href="https://www.youtube.com/user/DF24pl">https://www.youtube.com/user/DF24pl</a>
Serwis poruszający kompleksowo kwestie bezpieczeństwa krajowego i globalnego. Od początku wojny w Ukrainie codziennie publikuje analizy sytuacji na froncie.
Historia realna
<a href="https://www.youtube.com/c/HISTORIAREALNA">https://www.youtube.com/c/HISTORIAREALNA</a>
Kanał prowadzony przez Piotra Zychowicza. Dotyczy historii i polityki. Od początku wojny w Ukrainie  Jego szczególną wartością są rozmowy prowadzone ze specjalistami: analitykami, żołnierzami, autorami książek o Rosji.
Good Times Bad Times
<a href="https://www.youtube.com/c/GoodTimesBadTimesPL/videos">https://www.youtube.com/c/GoodTimesBadTimesPL</a>
Kanał opisujący wydarzenia ze sfery geopolityki, stosunków międzynarodowych, ekonomii, technologii, które kształtują współczesny świat. Zawiera także analizy obecnej wojny w Ukrainie.
Marcin Strzyżewski o Rosji 
<a href="https://www.youtube.com/c/MarcinStrzy%C5%BCewskioRosji">https://www.youtube.com/c/MarcinStrzy%C5%BCewskioRosji</a>
Kanał prowadzony przez Marcina Strzyżewskiego, poświęcony Europie Wschodniej. Zawiera wiele wartościowych filmów dotyczących historii Rosji, Ukrainy i ZSRR. Znajdziemy tu pogłębione, autorskie ujęcia problemu.
Podróże bez paszportu
<a href="https://www.youtube.com/channel/UCHAfbyjRQDE7hPz9EnWZgiw/videos">https://www.youtube.com/channel/UCHAfbyjRQDE7hPz9EnWZgiw</a>
Kanał podcastowy prowadzony przez Mateusza Grzeszczuka. Poświęcony jest stosunkom międzynarodowym, geopolityce, podróżom. Od początku wojny w Ukrainie pojawiło się na nim dużo filmów wyjaśniających jej geopolityczne podłoże.
Nowy Ład
<a href="https://www.youtube.com/c/Nowy%C5%81ad1/videos">https://www.youtube.com/c/Nowy%C5%81ad1</a>
Kanał prowadzony przez grupę publicystów konserwatywnych, wskazujących na potrzebę aktywnego kształtowania debaty publicznej na temat kluczowych aspektów bezpieczeństwa Polski. Od początku wojny w Ukrainie pojawiają się na kanale filmy dotyczące konfliktu: analizy i wywiady ze specjalistami.
Polityka zagraniczna
<a href="https://www.youtube.com/channel/UCHD-eeo8AnqR--UUn52FUTg/videos">https://www.youtube.com/channel/UCHD-eeo8AnqR--UUn52FUTg/videos</a>
Kanał prowadzony przez Marcina Kuśmierczyka. Autor stara się wyjaśniać zawiłości polityki międzynarodowej. Zawiera wiele ciekawych filmów pokazujących główne tendencje stosunków między państwami.
Globalista
<a href="https://www.youtube.com/c/GlobalistaTV">https://www.youtube.com/c/GlobalistaTV</a>
Kanał prowadzony przez Oskara Bednarskiego. Zawiera analizy sytuacji międzynarodowej.
&nbsp;
DODATEK:
I jeszcze kilka kanałów, które nie zajmują się bezpośrednio analizą konfliktu w Ukrainie, ale które warto znać ze względu na filmy pozwalające lepiej zrozumieć kontekst toczącej się wojny.
Muzeum Historii Polski 
<a href="https://www.youtube.com/c/MuzeumHistoriiPolski">https://www.youtube.com/c/MuzeumHistoriiPolski</a>
Kanał poświęcony historii Polski. Można tu znaleźć ciekawe filmy dotyczące stosunków polsko-ukraińskich i samej historii Ukrainy.
Ciekawe Historie
<a href="https://www.youtube.com/c/ciekawehistorietv">https://www.youtube.com/c/ciekawehistorietv</a>
Kanał poświęcony historii najnowszej. Zawiera interesujące materiały dotyczące historii ZSRR, genezy dojścia do władzy Putina i analizy jego polityki.
Powojnie
<a href="https://www.youtube.com/c/Powojnie">https://www.youtube.com/c/Powojnie</a>
Kanał dotyczący historii najnowszej. Analiza kluczowych wydarzeń, które ukształtowały współczesny świat.
Świat wciąga
<a href="https://www.youtube.com/c/%C5%9AWIATWCI%C4%84GA/videos">https://www.youtube.com/c/%C5%9AWIATWCI%C4%84GA</a>
Kanał prowadzony przez Wojciecha Piestraka. Zawiera ciekawe filmy o świecie, historii, geografii, podróżach i dalekich krajach.
Krzysztof Wojczal
<a href="https://www.youtube.com/c/KrzysztofWojczal">https://www.youtube.com/c/KrzysztofWojczal</a>
Kanał poświęcony geopolityce i militariom. Prowadzony przez analityka, któremu udało się przewidzieć wybuch wojny. O samej wojnie jest w nim stosunkowo mało materiałów – natomiast można je znaleźć na blogu prowadzonym przez autora. <a href="https://www.krzysztofwojczal.pl/">https://www.krzysztofwojczal.pl/</a>
Filmy z powyższych kanałów mogą być w różny sposób wykorzystywane przez nauczycieli:
<ul>
	<li>stanowią źródło informacji dla nauczycieli</li>
	<li>mogą stanowić źródło do pracy na lekcjach</li>
	<li>można porównywać treści z filmów na podobne tematy i szukać pewnych prawidłowości lub różnic</li>
	<li>można zastanawiać się, od czego zależy sposób ukazania pewnych treści</li>
	<li>można z uczniami analizować merytoryczność poszczególnych przedstawień.</li>
</ul>
Wojna w Ukrainie doprowadziła do sytuacji, kiedy historia, ta podręcznikowa wielka historia konfliktów narodowych, dzieje się tu i teraz. Analiza obecnych wydarzeń jest wielką lekcją dla nas wszystkich.
&nbsp;
<h3>Autor: Tomasz Tokarz, konsultant merytoryczny ds. przedmiotów humanistycznych w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych</h3>
&nbsp;
zdjęcie: Pixabay

Skąd czerpać informacje o Ukrainie i wojnie

<h3>Solidarnościowy zryw Polek i Polaków bez wątpienia zasługuje na uznanie ale prócz doraźnej pomocy potrzebne są długofalowe systemowe rozwiązania, także dla szkół.</h3>
W związku z inwazją Rosji na Ukrainę 24 lutego 2022 i trwającymi działaniami wojennymi w Ukrainie do Polski wciąż przybywają kolejne grupy uchodźców – w większości kobiet z dziećmi. Pojawiają się nowe wyzwania dla nauczycieli, dyrektorów szkól, pedagogów w Polsce na nieznaną dotychczas skalę – już ponad cztery tysiące dzieci z Ukrainy zapisało się do polskich szkół (stan na 10.03.2022 roku), a liczba ta niewątpliwie będzie rosła.
Dzieci i młodzież doświadczyły lęku, strachu o życie swoje i swoich bliskich, zmagają się z emocjami, które trudno nawet sobie wyobrazić. Solidarnościowy zryw Polek i Polaków bez wątpienia zasługuje na uznanie, jednak należy pamiętać, że oprócz doraźnej pomocy potrzebne będą długofalowe systemowe rozwiązania, które trzeba wprowadzać natychmiast. Dotyczy to także szkół, dyrektorów, pedagogów, uczniów.
Pojawiły się już pierwsze rekomendacje i zarządzenia wydane przez Ministerstwo Edukacji i Nauki (Ustawa o pomocy obywatelom i obywatelkom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym obowiązuje od 14.03.2022 – <a href="https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/ustawa-o-pomocy-obywatelom-ukrainy-w-zwiazku-z-konfliktem-zbrojnym-na-terytorium-tego-panstwa--juz-obowiazuje">informacja MEiN</a>). Tymczasem wskazują jedynie na zjawiska, z którymi nauczyciele będą musieli sobie poradzić. Na konkretne propozycje rozwiązań będzie trzeba poczekać. Niewątpliwie rekomendacje w zakresie wsparcia psychologiczno-pedagogicznego są istotne, jednakże już teraz musimy skupić się na tym, aby proces adaptacji dzieci z kraju ogarniętego wojną przebiegał jak najsprawniej.
Procedury prawne będą maksymalnie upraszczane. Dzieci uchodźców są przyjmowane do szkół, jednak trzeba pamiętać, że jest to dla nich zupełnie inna szkoła, niż ta, którą znały dzieci zza naszej ukraińskiej granicy – to zupełnie inny system edukacji. W pierwszej kolejności warto zatem zapoznać się przynajmniej pobieżnie z różnicami pomiędzy tymi systemami.
Zarówno dla wychowawców klas, jak i innych nauczycieli istotne będzie także poznanie kultury naszych najbliższych sąsiadów. Wbrew pozorom kultura polska różni się od kultury ukraińskiej, a jej znajomość nie jest równomierna we wszystkich regionach Ukrainy – im dalej na wschód, tym ta świadomość jest mniejsza. Dlatego uczniowie z zachodniej części Ukrainy szybciej, w stosunku do dzieci z części wschodniej – przyswoją sobie chociażby język polski.
Pierwszą barierą dla dzieci ukraińskich przyjmowanych do polskich szkół będzie właśnie bariera językowa. O ile w dużych miastach możliwe będzie znalezienia wolontariuszy znających język ukraiński, czy też pochodzących z Ukrainy, o tyle część nauczycieli pozostanie z tym problemem sama, a nic tak nie zaburza procesu integracji, jak wykluczenie ze względu na niezrozumienie otoczenia. Niezbędne będą translatory, chociażby Tłumacz Google czy iTranslate. Ponadto trzeba pamiętać, że język ukraiński posługuje się innym alfabetem, dlatego konieczne może okazać się tworzenie treści w dwóch językach. W przełamaniu barier językowych pomocne będą m.in. aplikacje do nauki języka ukraińskiego oraz do nauki języka polskiego (jako języka obcego) po ukraińsku. Uczniowie z Ukrainny będą potrzebować materiałów edukacyjnych w znajomym dla nich języku. Mogą to być na przykład książki dostępne na KnigoGo.
Należy również zwrócić uwagę na to, w jaki sposób oswajać uczniów z polskich szkół z nową sytuacją. Godnym uwagi jest tu projekt „Od baśni do prawdziwego życia – ukraińskie i polskie legendy” zrealizowany przez Polsko-Ukraińską Radę Wymiany Młodzieży. Na podstawie tego projektu nauczyciel/nauczycielka może tworzyć dwujęzyczne karty pracy z pomocą tłumacza, jak również spróbować zapoznać najmłodszych uczniów z legendami ich kolegów. Dobrym przykładem, a w dodatku gotowym są legendy krakowskie w formie kolorowanek, które można wydrukować. Jeden z uczniów mógłby przeczytać lub opowiedzieć legendę po polsku, zaś uczeń/uczennica z Ukrainy przeczytać ją w swoim języku. Zwieńczeniem zajęć zajęcia z malarstwa czy rysunkowe. Malarstwo, rysowanie czy inne zajęcia plastyczne mówią same za siebie; nie potrzeba wielu słów aby w nich uczestniczyć, a bez wątpienia mogą zbliżyć do siebie nieznane osoby. Gotowe karty pracy w języku ukraińskim dostępne są także na stronie epedagogika.pl. Dobrym pomysłem wydaje się także wspólne stworzenie słowniczka.
<h2>Więcej informacji i materiały dostępne online</h2>
Rekomendacje w zakresie wsparcia psychologiczno-pedagogicznego
<a href="https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/jak-rozmawiac-z-dziecmi-i-uczniami-na-temat-sytuacji-w-ukrainie--rekomendacje-dla-nauczycieli-i-pedagogow-szkolnych">https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/jak-rozmawiac-z-dziecmi-i-uczniami-na-temat-sytuacji-w-ukrainie--rekomendacje-dla-nauczycieli-i-pedagogow-szkolnych</a>
Ukraiński system edukacji
<a href="https://www.instytutpm.eu/blogs/system-edukacji-na-ukrainie-uznawalnosc-stopni-wyksztalcenia-i-tytulow-w/">https://www.instytutpm.eu/blogs/system-edukacji-na-ukrainie-uznawalnosc-stopni-wyksztalcenia-i-tytulow-w/</a>
<a href="https://www.szkolazklasa.org.pl/wp-content/uploads/2017/05/reforma-edukacji-w-ukrainie-szanse-i-zagrozenia.pdf">https://www.szkolazklasa.org.pl/wp-content/uploads/2017/05/reforma-edukacji-w-ukrainie-szanse-i-zagrozenia.pdf</a>
Tłumacz Google 
<a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.google.android.apps.translate&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.google.android.apps.translate&amp;hl=pl&amp;gl=US</a>
Jak tłumaczyć rozmowy polsko-ukraińskie – instrukcję jak posługiwać się Tłumacz Google podaje Kamil Śliwowski na blogu Sektora 3.0 w artykule „Jak tłumaczyć rozmowy ukraińsko-polskie? Tłumacz Google – instrukcja”: <a href="https://sektor3-0.pl/blog/jak-tlumaczyc-rozmowy-ukrainsko-polskie-tlumacz-google-instrukcja/">https://sektor3-0.pl/blog/jak-tlumaczyc-rozmowy-ukrainsko-polskie-tlumacz-google-instrukcja/</a>
iTranslate 
<a href="https://itranslate.com">https://itranslate.com</a>
Nauka ukraińskiego i polskiego po ukraińsku
<a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=pl.tweeba.mobile.learning.uapl">https://play.google.com/store/apps/details?id=pl.tweeba.mobile.learning.uapl</a>
<a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.atistudios.mondly.ua&amp;hl=pl&amp;gl=US">https://play.google.com/store/apps/details?id=com.atistudios.mondly.ua&amp;hl=pl&amp;gl=US</a>
Rozmówki ukraińsko-polskie, opracowane przez nauczycielkę języka ukraińskiego Anastazję Herasymuk - <a href="https://drive.google.com/file/d/12lANBPcYaMX8zxzO5nS0hbfT7pbYkYDV/view?fbclid=IwAR3TsM8jhQvzHUeV9cKbs_SSzai-U-5nCQBWbQKTm0rJDPSal9J9_Df4aQY">https://drive.google.com/file/d/12lANBPcYaMX8zxzO5nS0hbfT7pbYkYDV/view?fbclid=IwAR3TsM8jhQvzHUeV9cKbs_SSzai-U-5nCQBWbQKTm0rJDPSal9J9_Df4aQY</a>
KnigoGo
<a href="https://knigogo.com.ua/zhanri/dityachi-knigi/">https://knigogo.com.ua/zhanri/dityachi-knigi/</a>
„Od baśni do prawdziwego życia – ukraińskie i polskie legendy” <a href="https://www.spdim.pl/pluginAppObj/pluginAppObj_504_09/OD-BA-NI-DO-PRAWDZIWEGO--YCIA.pdf">https://www.spdim.pl/pluginAppObj/pluginAppObj_504_09/OD-BA-NI-DO-PRAWDZIWEGO--YCIA.pdf</a>
Kolorowanki krakowskie legendy w języku ukraińskim dla dzieci
<a href="https://www.trasadlabobasa.pl/tab/legenda/kolorowanki_krakowskie_legendy_w_jezyku_ukrainskim_dla_dzieci_/676">https://www.trasadlabobasa.pl/tab/legenda/kolorowanki_krakowskie_legendy_w_jezyku_ukrainskim_dla_dzieci_/676</a>
epedagogika
<a href="https://epedagogika.pl/rozwoj-emocjonalnospoleczny/-.-duchy-spod-poduchy.-karty-pracy-dla-dzieci-z-ukrainy-5833.html">https://epedagogika.pl/rozwoj-emocjonalnospoleczny/-.-duchy-spod-poduchy.-karty-pracy-dla-dzieci-z-ukrainy-5833.html</a>
<a href="https://epedagogika.pl/rozwoj-emocjonalnospoleczny/-.-jak-opanowac-emocje.-karty-pracy-dla-dzieci-z-ukrainy-5834.html">https://epedagogika.pl/rozwoj-emocjonalnospoleczny/-.-jak-opanowac-emocje.-karty-pracy-dla-dzieci-z-ukrainy-5834.html</a>
Przykład słowniczka
<a href="https://epedagogika.pl/rozwijanie-umiejetnosci-uczenia-sie/krotkie-informacje-dla-ucznia-z-ukrainy-na-dobry-poczatek-5380.html">https://epedagogika.pl/rozwijanie-umiejetnosci-uczenia-sie/krotkie-informacje-dla-ucznia-z-ukrainy-na-dobry-poczatek-5380.html</a>
Narzędziownik Język ukraiński czyli kolekcja zasobów i aplikacji do wykorzystania w szkole -  <a href="https://lekcjaenter.pl/baza-wiedzy/post/kolekcja-zasobow-i-aplikacji-w-jezyku-ukrainskim?fbclid=IwAR1Wtwew3V_zL8eOgiNNj5_FIxdm4cdxngQe9hsk0LMkfZWytokDtdEs4bM">https://lekcjaenter.pl/baza-wiedzy/post/kolekcja-zasobow-i-aplikacji-w-jezyku-ukrainskim?fbclid=IwAR1Wtwew3V_zL8eOgiNNj5_FIxdm4cdxngQe9hsk0LMkfZWytokDtdEs4bM</a>
Informacja MEIN – Ustawa o pomocy obywatelom i obywatelkom Ukrainy (14.03.2022) - <a href="https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/ustawa-o-pomocy-obywatelom-ukrainy-w-zwiazku-z-konfliktem-zbrojnym-na-terytorium-tego-panstwa--juz-obowiazuje">https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/ustawa-o-pomocy-obywatelom-ukrainy-w-zwiazku-z-konfliktem-zbrojnym-na-terytorium-tego-panstwa--juz-obowiazuje</a>
Opisane metody mogą sprawdzić się w pracy z uczniami, którzy nie znają języka polskiego. Najważniejsze jest to, aby dzieci czuły, że nie są obce i że są angażowane do wspólnej pracy, dlatego też niezbędne jest nie tylko nauczanie ich języka polskiego, ale też próba dwujęzycznego działania z naszej strony.
&nbsp;
<h4>Autorka: Renata Maciejczyk, konsultantka merytoryczna ds. przedmiotów artystycznych</h4>

Nauczanie w dwóch językach – nowe wyzwania przed polsko-ukraińską szkołą

Autorka: Dorota Pintal
&nbsp;
Pierwsze kilka minut każdej lekcji ma ogromny wpływ na jej dalszy przebieg. Zdaniem profesora Jacka Pyżalskiego „Ucztę dydaktyczną, jaką jest lekcja należy w odpowiedni sposób rozpocząć, aby zaciekawić uczących się i skoncentrować ich uwagę na temacie”. 
Zgodnie z założeniami neurodydaktyki, kreatywne działanie silnie stymuluje mózg młodego człowieka do rozwoju. Mózg uczy się tego, co go interesuje. Aby uczenie się było efektywne warto angażować jak największą liczbę zmysłów. Wówczas więcej struktur mózgu zostaje pobudzonych i zmuszonych do współpracy. Zatem, aby początek lekcji przykuł uwagę ucznia, musi to być początek interesujący, a także pobudzać do kreatywnego myślenia. 
Lekcję można rozpoczynać na wiele sposobów. Oto przykłady (13!), które mogą być inspiracją do wykorzystania na lekcji lub do budowania własnych rozwiązań.
<ul>
	<li>Głosowanie – polega na zadaniu kilku prostych pytań, np. Ilu z Was dobrze zaczęło dzień? Kto ma dzisiaj dobry humor? Ile osób cieszyło się, idąc dzisiaj do szkoły? Ilu z Was pamięta o czym była ostatnia lekcja? Ile osób jest gotowych na podejmowanie nowych wyzwań? Głosowanie pozwala utrzymać wysoki poziom zaangażowania, nie spowalnia lekcji (tak jak konieczność odpowiedzi na pytania otwarte), wszyscy chętnie biorą w nim udział.</li>
	<li>Zadanie na dobry początek – zaraz po wejściu do klasy uczniowie rozwiązują zadania. Nie tracą wówczas czasu i energii na czekanie, aż lekcja na dobre się rozpocznie.</li>
	<li>Pytania motywujące – to pytania wymagające skupienia uwagi, pobudzają do myślenia, np. Co wiecie o przyczynach kwaśnych opadów?</li>
	<li>Co nowego, co dobrego? – zachęcenie uczniów, aby opowiedzieli co nowego lub co dobrego zdarzyło się u nich w życiu? Technika ta buduje poczucie bezpieczeństwa i sprawia, że każdy uczeń/każda uczennica może się wypowiedzieć, także ten teoretycznie słabszy, czy bardziej nieśmiały.</li>
	<li>Zaryzykuj – technika stosowana przy tzw. trudnych tematach. Zamiast mówić „Dzisiaj jest bardzo trudny temat”, można zapytać „Ile osób ma dziś ochotę zaryzykować?”. Warto zachęcać uczniów do podejmowania odważnych decyzji, wychodzenia poza schematy, popełniania błędów i uczenia się na nich.</li>
	<li>Test prawda-fałsz – na początek lekcji przeprowadź test związany z nową lekcją. Na koniec można zweryfikować odpowiedzi – co było prawdą, a co fałszem i dlaczego?</li>
	<li>Inspirujący cytat – rozpoczynanie lekcji od ciekawego cytatu, np. łączącego się z tematem.</li>
	<li>Ciekawostka, anegdota – rozpocznij lekcję od opowiedzenia ciekawej historii, łączącej się z omawianymi treściami.</li>
	<li>Szyfr – zaszyfrowanie tematu, celu lekcji. Uczniowie od pierwszych minut lekcji zaangażują się w rozwiązanie problemu.</li>
	<li>Karteczki z pytaniami – dla każdego ucznia/każdej uczennicy przygotowane są karteczki z pytaniami i podklejone np. pod siedziskiem krzesła.</li>
	<li>„Coś” na ławce – na ławkach znajdują się przedmioty związane z lekcją.</li>
	<li>Pudełko – w pudełku ukryte są różne przedmioty, które związane są z lekcją. Uczniowie wyciągają je ze zwykłej ciekawości, a potem niepostrzeżenie przechodzi ona w ciekawość poznawczą.</li>
	<li>Obraz na ekranie – na ekranie wyświetlony jest obraz, którego tematyka, kolorystyka łączą się z tematem lekcji. Może zaciekawiać, a może też być kontrowersyjny.</li>
</ul>
W ciekawym rozpoczynaniu lekcji pomocne mogą być technologie informacyjne i komunikacyjne. W internecie możemy znaleźć wiele bezpłatnych aplikacji, dzięki którym szybko i łatwo możemy przygotować aktywności do wykorzystania na początku lekcji prowadzonej zarówno w klasie jak i online.
Aswergarden – [answergarden.ch] strona internetowa umożliwiająca szybkie zebranie odpowiedzi na postawione pytania (np. te motywujące), które wyświetlają się w formie chmury wyrazów. Oto przykłady zastosowania przydatne na różnych lekcjach:
<ul>
	<li>Biologia: Co jest potrzebne roślinom do życia? Jakie gady i płazy żyją w Polsce?</li>
	<li>Chemia: Jakie są przyczyny kwaśnych opadów? Z czym kojarzy Ci się atom?</li>
	<li>Fizyka: Jakie znasz źródła energii?</li>
	<li>Geografia: Jakie znasz europejskie miasta, nie leżące w Polsce?</li>
	<li>Matematyka: Jakie przedmioty codziennego użytku maja okrągły kształt? Gdzie spotkasz procenty?</li>
</ul>
Bigfoto – [bigfoto.com] to strona zawierająca mnóstwo bezpłatnych zdjęć z całego świata. Do zastosowania szczególnie na lekcjach geografii i biologii. Strona wspiera zastosowanie techniki „Obraz na ekranie”. Podobne zastosowanie może mieć strona z darmowymi zdjęciami i filmami Pixabay [pixabay.com].
Bitmoji – [www.bitmoji.com] aplikacja umożliwiająca stworzenie awatara, którym możemy rozpocząć lekcję, zwłaszcza, że mamy do dyspozycji wiele możliwości wyrażania emocji, co może pomóc zbudować właściwą atmosferę. Bitmoji możemy wykorzystać do stworzenia wirtualnej klasy, co szczególnie ważne podczas edukacji zdalnej. 
Przykład wirtualnej klasy stworzonej przez autorkę inspiracji <a href="https://zs1zamosc-my.sharepoint.com/:i:/g/personal/dpintal_sp10_zamosc_pl/Ed6iY93OPgpBsyJCSFwGvGIBH8yJgewuaNWMX7eHgsSRQA?e=RZJa7I">&gt;&gt;</a>. 
Przykłady wirtualnych klas oraz wiele innych inspiracji z Bitmoji można znaleźć na Facebooku w <a href="https://www.facebook.com/groups/726668391400517">grupie Nauczyciele Bitmoji Polska</a>
Czyj to liść? – aplikacja pomagająca w określaniu gatunków drzew i krzewów rosnących w Polsce. Do wykorzystania na lekcji biologii i przyrody. Znakomicie nadaje się na początek lekcji biologii. 
Przykład zastosowania: na ławkach leżą różne liście, uczniowie próbują je rozpoznać, a następnie sprawdzają w aplikacji lub od razu wykorzystują aplikację do określenia gatunku drzewa lub krzewu, z którego liść pochodzi. Aplikacja wspiera technikę „coś na ławce” lub pudełko.
Boombom – [www.boombom.pl] strona z inspirującymi plakatami do pobrania. Wśród nich znajdują się plakaty z cytatami, które mogą wspierać technikę „inspirujący cytat”. Przykłady plakatów z Boombom: <a href="https://www.boombom.pl/post/wielka-porcja-plakat%C3%B3w-do-pobrania">Mega paka plakatów</a> oraz <a href="https://www.boombom.pl/post/plakaty-z-cytatami-do-pobrania">Plakaty z cytatami</a> 
 
Genially – [genial.ly] strona do opracowywania interaktywnych prezentacji. Można ją wykorzystać na początku lekcji jako element wspierający techniki: zadanie na dobry początek czy pytania motywujące. <a href="https://view.genial.ly/5faad575a99c440cf98cabad/interactive-content-kolo-fortuny-pierwiastki">Przykład zastosowania na lekcji chemii</a>.
Strony i aplikacje do opracowania testów i quizów wspierające technikę „test – prawda-fałsz”, ale też do wykorzystania w innej formie – krótkiego testu na początek lekcji to: 
Google Forms – [docs.google.com/forms] 
MS Forms – aplikacja z pakietu Office 365 
Kahoot – [kahoot.com] 
Quizizz – [quizizz.com]
Przykłady testów na początek lekcji:
<ul>
	<li>Test typu prawda-fałsz do wykorzystania na początek lekcji nt. powietrza <a href="https://create.kahoot.it/share/powietrze/bf1cbf31-61a2-442f-86f7-1199d49d4c0f">&gt;&gt;</a>. Uczniowie przewidują odpowiedzi, które następnie weryfikują w trakcie trwania lekcji.</li>
	<li>Test wyboru „Kwasy wokół nas” do wykorzystania na początek lekcji o kwasach <a href="https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSekMNOV2unzcPk42FOlLQsBL7yAwWaibFhuDJhwhlXMPvAjPQ/viewform?usp=sf_link">&gt;&gt;</a>.</li>
</ul>
 Jigsaw Planet – [www.jigsawplanet.com] to aplikacja pozwalająca na utworzenie puzzli z dowolnego zdjęcia. Może być wsparciem dla techniki „obraz na ekranie”, „coś na ławce”. Przykłady zastosowania na różnych przedmiotach:
<ul>
	<li>Biologia – zdjęcie żaby, jako wprowadzenie np. do lekcji o płazach.</li>
	<li>Chemia – pod kawałkami puzzli ukrywamy zdjęcie atomu, wyświetlamy na tablicy interaktywnej, uczniowie po wejściu do klasy układają puzzle i na podstawie zdjęcia formułują cel lekcji; można wprowadzić wersje z tabletami/smartfonami, dzięki temu zaangażowanych będzie więcej uczniów.</li>
	<li>Fizyka – zdjęcie jadącego autostradą samochodu jako wprowadzenie do lekcji o prędkości czy przyspieszeniu.</li>
	<li>Matematyka – zdjęcie pizzy pokrojonej na 8 czy 16 kawałków; następnie odgadywanie, co może być tematem lekcji?</li>
</ul>
LearningApps – [learningapps.org] to aplikacja do budowania ćwiczeń o różnym charakterze (testy, krzyżówki, uzupełnianie zdań, wyścigi, wisielec, dobór w pary, przyporządkowywanie do grup, itp.), dzięki czemu na samym początku lekcji uczniowie mogą np. sprawdzić co zapamiętali z poprzednich zajęć lub zostać wprowadzeni do nowego tematu. Aplikacja wspiera techniki: zadanie na dobry początek, karteczki z pytaniami. Na stronie aplikacji znajdują się liczne gotowe przykłady zastosowania z różnych dziedzin; można je też modyfikować w zależności od potrzeb.
Mentimeter – [www.mentimeter.com] to aplikacja umożliwiająca interakcję z uczniami, a przede wszystkim szybkie zebranie informacji na dany temat i natychmiastowe uzyskanie informacji zwrotnej. Może być wsparciem dla technik: co nowego co dobrego? zaryzykuj, głosowanie. 
Do wyboru mamy kilka interakcji, np. chmura wyrazowa, test wielokrotnego wyboru, pytania otwarte, ranking, skalę. W zależności od typu interakcji – odpowiedzi zbierane są w różnej formie: wykres, skala, chmura wyrazów, chmurki z odpowiedziami na pytanie otwarte. 
Przykład zastosowania: możemy wykorzystać pytania charakterystyczne dla danej techniki, tj. „głosowania” czy „zaryzykuj”.
Qronline – [www.qr-online.pl] generator QR kodów. Umożliwia kodowanie adresów stron internetowych, tekstów, adresów email, wizytówek, sms-ów. Wspiera techniki: zadanie na dobry początek, szyfr, ciekawostka/anegdota, karteczki z pytaniami. 
Przykład zastosowania: 
Szyfrujemy zadania/pytania w liczbie równej połowie uczniów w klasie. Przygotowujemy po dwa kody na jedno zadanie. Karteczki z kodami QR z zaszyfrowanymi zadaniami lub pytaniami umieszczamy w różnych miejscach w klasie. Każdy uczeń/każda uczennica ma za zadanie odnaleźć jedną karteczkę, rozszyfrować jej zawartość, następnie odnaleźć ucznia/uczennicę, którzy mają to samo zadanie/pytanie i w parze rozwiązać je.
Wordart – [wordart.com] umożliwia tworzenie chmury wyrazów. Zastosowanie – jak przy answergarden lub mentimeter.
&nbsp;

Jak dobrze zacząć lekcję?

Autorka: Renata Maciejczyk
&nbsp;
Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi to tacy uczniowie, u których stwierdzono objawy bądź to utrudniające, bądź też uniemożliwiające funkcjonowanie na poziomie ruchowym, sensorycznym, poznawczym, komunikacyjnym, emocjonalno-społecznym, psychicznym, a które to objawy wpływają na ich jakość życia oraz pełnienie ról społecznych zarówno obecnie, jak i w przyszłości. Uczniowie tacy powinni mieć dokładnie takie same szanse osiągnięcia odpowiedniego poziomu edukacji jak wszyscy inni. Warto pamiętać, że uczeń/uczennica ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi to nie tylko osoba, która ma trudności w nauce, ale również uczniowie uznawani za ponadprzeciętnie uzdolnionych. 
 
Jedną z najczęściej występujących specjalnych potrzeb edukacyjnych jest specyficzna trwała trudność w nauce czytania i pisania nazywana dysleksją. Zachowanie takich uczniów w klasie może przejawiać się w bardzo różnorodny oraz niespecyficzny sposób. Ogromną rolę do odegrania ma tutaj nauczyciel/nauczycielka. To właśnie on/ona może zauważyć u najmłodszych uczniów pierwsze objawy tego zaburzenia. 
Pośród najczęstszych objawów, jednakże nieświadczących jednoznacznie, że dana osoba jest ma dysleksję, znajdują się:
<ul>
	<li>kłopoty z koordynacją słuchowo-językową,</li>
	<li>trudności z selekcją informacji,</li>
	<li>trudności w zapamiętywaniu reguł i zasad gramatyki i ortografii,</li>
	<li>pomyłki podczas rozróżniania stron prawej i lewej,</li>
	<li>problemy z zapamiętywaniem chronologicznych układów czy też różnorakich klasyfikacji – na przykład dni tygodnia, pór roku.</li>
</ul>
Dysleksja może występować także u osób dorosłych, do których należałoby zaliczyć starszych uczniów. Wówczas najpopularniejszymi objawami są:
<ul>
	<li>brak podzielności uwagi,</li>
	<li>niechęć do czytania zarówno książek, jak i dłuższych tekstów,</li>
	<li>problemy z zapamiętywaniem czytanego tekstu,</li>
	<li>błędy ortograficzne,</li>
	<li>pomyłki podczas rozróżniania stron prawej i lewej,</li>
	<li>trudności ze zrobieniem prawa jazdy, co pośrednio jest wynikiem powyższych.</li>
</ul>
Przy rozwiązywaniu problemów z czytaniem i pisaniem przydatne mogą być niektóre aplikacje. Przede wszystkim jednym z największych problemów dla uczniów z dysleksją będzie zapoznawanie się z lekturami szkolnymi. Najlepszym rozwiązaniem dla nich byłyby audiobooki. Największa internetowa baza bezpłatnych lektur w formie audiobooków znajduje się na stronie Wolne Lektury. Oprócz audiobooków, które można odsłuchać w całości lub w części w przeglądarce istnieje także możliwość pobrania pliku w formacie .mp3, jak również w formatach dostosowanych do czytników e-book (.pdf, .epub, .mobi). 
 
Dla części uczniów przydatna może być także aplikacja Pocket: Save. Read. Grow, która oferuje możliwość zamiany tekstu na mowę. Jest to darmowa aplikacja, która umożliwia utworzenie listy tekstów do przeczytania (wybierane teksty muszą znajdować się w internecie). Może być przydatna także dla tych, którzy chcąc być na bieżąco z wydarzeniami ze świata polityki, kultury i rozrywki. Po utworzeniu własnej listy artykułów, aplikacja przeczyta teksty na głos. 
 
Kolejną przydatną aplikacją może być SnapType Pro. W podręcznikach szkolnych, zeszytach ćwiczeń czy też w materiałach otrzymywanych od nauczycieli wymaga się od uczniów ręcznego wypełnienia różnych arkuszy. Dla osób z dysleksją może to być nie lada wyzwanie. Korzystając z aplikacji SnapType Pro uczeń/uczennica może nałożyć pole tekstowe na wykonane przez siebie zdjęcia arkusza roboczego, a następnie na klawiaturze uzupełnić takie pole tekstowe. Istnieje również funkcja zamiany głosu na tekst, która będzie dodatkowym ułatwieniem. Niestety, aplikacja nie jest bezpłatna (kosztuje 4,99$). 
 
Aplikacja Adobe Spark może być z kolei ułatwieniem do tworzenia prezentacji. Należy traktować tę aplikację jako alternatywę dla tradycyjnych pokazów slajdów. Uczeń/uczennica, tworząc prezentację ma możliwość umieszczenia nie tylko pisanego tekstu, lecz przede wszystkim głosowej narracji. Na końcu zaś, aplikacja przekształci tak utworzoną prezentację w animowany film. 
 
Dla uczniów z dysleksją istotna może być też pomoc przy tworzeniu notatek. Dobrą aplikacją w tym przypadku może okazać się Mental Note. Użytkownik/użytkowniczka może tworzyć własne notatki korzystając z tekstu (napisanego lub podyktowanego przez siebie), dźwięków, obrazów czy zdjęć. Aplikacja w swojej podstawowej wersji jest bezpłatna. 
 
Więcej informacji i pliki do pobrania można znaleźć po kliknięciu w poniższe linki:
<ul>
	<li>Wolne Lektury – audiobooki – https://wolnelektury.pl/katalog/audiobooki/</li>
	<li>Pocket: Save. Read. Grow. – https://apps.apple.com/us/app/pocket-save-stories-for-later/id309601447</li>
	<li>SnapType Pro – https://apps.apple.com/us/app/snaptype-pro/id1124123246</li>
	<li>Adobe Spark – https://www.adobe.com/express/</li>
	<li>Mental Note – https://apps.apple.com/us/app/mental-note-for-ipad-the-digital-notepad/id364091207</li>
</ul>
Korzystanie z powyższych aplikacji może znacznie ułatwić naukę uczniom z dysleksją; ułatwi im przyswojenie wiedzy, skróci czas, jaki muszą poświęcić na zapoznawanie się z materiałem. Wspomniane powyżej aplikacje mogą być również pomocne wszystkim uczniów oraz nauczycielom. Szczególnie w pandemii, nauczyciele mogą wysłać uczniom karty pracy, a ci korzystając z aplikacji mogą uzupełnić je nagrywając głosową notatką, która automatycznie zostanie przetworzona na tekst. Wówczas nauczyciel/nauczycielka bez problemu odczyta, co napisali uczniowie, lecz również wyeliminuje to problemy słynnych już rozmazanymi zdjęć z prac domowych wykonanych tradycyjnie w zeszytach.

Aplikacje dla uczniów z dysleksją

Autorka: Dorota Pintal
&nbsp;
Kształcenie wyprzedzające zmienia sposób myślenia o szkole, o lekcji. Uczniowie organizują sobie naukę i przyswajają wiadomości przed lekcją w procesie samodzielnego zbierania informacji, odnoszenia się do własnej dotychczasowej wiedzy i doświadczeń. To w zasadzie rodzaj pracy domowej z tą różnicą, że nie jest ona zadawana po lekcji, nie odnosi się do tematu omawianego wcześniej na lekcji ale jest zadawana przed lekcją i odnosi się do tematu, który dopiero będzie omawiany. 
 

Strategia kształcenia wyprzedzającego składa się z czterech etapów:
<ol>
	<li>aktywacja – uczniowie aktywują swoją wiedzę w odniesieniu do konkretnego zagadnienia, bazując do doświadczeniu, intuicji; np. nauczyciel/nauczycielka poleca uczniom zebranie informacji na dany temat, wskazuje też źródła</li>
	<li>przetwarzanie – nauczyciele określają konkretne zadania dydaktyczne do wykonania, uczniowie poszukują informacji i budują osobistą wiedzę przedmiotową. Etap ten jest realizowany bez udziału nauczycieli. W ukierunkowaniu działań uczniów istotne mogą okazać się kryteria sukcesu, czyli zwrócenie uwagi na to co ważne, co uczniowie powinni wiedzieć, aby mogli się uczyć dalej, czy zostać pozytywnie ocenieni. Kryteria sukcesu pokażą też uczniom, że nie muszą uczyć się wszystkiego. Na tym etapie uczniowie uczą się samodzielnie korzystając z samodzielnie przygotowanych materiałów lub/i materiałów przygotowanych przez nauczyciela/nauczycielkę</li>
	<li>systematyzacja – odbywa się w szkole z udziałem nauczycieli, którzy uzupełniają, interpretują, odpowiadają na pytania, systematyzują wiedzę, a uczniowie mają możliwość dokonania korekty w swoich materiałach. Pojawia się tu też przestrzeń do doskonalenia umiejętności w oparciu o zdobytą wcześniej wiedzę. Etap systematyzacji może rozpocząć się od krótkiego sprawdzianu, w celu zweryfikowania rozumienia zagadnień, które uczniowie przyswajali sami. Sprawdzian taki nie powinien być oceniony stopniem, ma służyć nauczycielowi/nauczycielce jako narzędzie do zebrania informacji zwrotnej od uczniów i pomóc w odpowiedzi na pytania: Co uczniowie rozumieją? Z czym mają problem? Na jakim są etapie? Czego jeszcze potrzebują? Na co nauczyciele powinni zwrócić szczególną uwagę</li>
	<li>ocena i ewaluacja – uczniowie dokonują samooceny, zaś nauczyciel/nauczycielka ma możliwość udzielenia informacji zwrotnej lub oceny pracy uczniów, na podstawie ustalonych wcześniej kryteriów.</li>
</ol>
Kształcenie wyprzedzające to bardzo dobra metoda do rozwijania kompetencji cyfrowych i wykorzystywania technologii informacyjnych i komunikacyjnych w procesie uczenia się uczniów. Od jakości i atrakcyjności przygotowanych przez nauczycieli materiałów zależy poziom zaangażowania uczniów i efektywność procesu uczenia się. Nauczyciele mogą tworzyć własne materiały wykorzystując zasoby sieci i ogólnodostępne aplikacje.
 
Doskonale sprawdzą się tutaj takie aplikacje, narzędzia, jak:
<ul>
	<li>Genially [https://genial.ly]</li>
	<li>Prezi [https://prezi.com], w tym VideoPrezi</li>
	<li>Padlet [https://padlet.com]</li>
	<li>Wakelet [https://wakelet.com</li>
	<li>Prezentacje Google</li>
	<li>Prezentacje PowerPoint.</li>
</ul>
 
Nieocenioną pomocą dla nauczycieli są otwarte zasoby edukacyjne, wśród których znajdziemy takie propozycje, jak*: 
 

<ol>
	<li>Khan Academy <a href="https://pl/khanacademy.org">https://pl/khanacademy.org</a> – edukacyjna organizacja non-profit, która udostępnia bezpłatnie materiały online do samodzielnego uczenia się różnych przedmiotów</li>
	<li>TEDed – platforma filmów edukacyjnych, które pomagają wyjaśniać różne zagadnienia. Po obejrzeniu filmu mamy możliwość sprawdzania wiedzy</li>
	<li>Eduscience <a href="https://eduscience.pl">https://eduscience.pl</a> – projekt pomagający zainteresować uczniów uczeniem się matematyki, informatyki, techniki i przedmiotów przyrodniczych</li>
	<li>Nauka. To lubię – <a href="https://www.youtube.com/naukatolubie">https://www.youtube.com/naukatolubie</a> – kanał popularyzujący naukę, stworzony przez fizyka Tomasza Rożka</li>
	<li>Pan Belfer – kanał z lekcjami chemii, w prosty i przyjazny sposób wyjaśnia zagadnienia podstawy programowej – <a href="https://www.youtube.com/channel/UCfYPjDbhT01HYwvCIC29tVg">https://www.youtube.com/channel/UCfYPjDbhT01HYwvCIC29tVg</a></li>
	<li>Pasja Informatyki –kanał poświęcony uczeniu się informatyki i programowaniu 
<a href="https://www.youtube.com/channel/UCzn6vAfspIcagLax1fck_jw">https://www.youtube.com/channel/UCzn6vAfspIcagLax1fck_jw</a></li>
	<li>Pi-stacja Chemia – kanał wideo z lekcjami chemii – <a href="https://www.youtube.com/c/PistacjaChemia/">https://www.youtube.com/c/PistacjaChemia/</a></li>
	<li>Pi-stacja Fizyka – kanał wideo z lekcjami fizyki – <a href="https://www.youtube.com/c/PistacjaFizyka">https://www.youtube.com/c/PistacjaFizyka</a></li>
	<li>Pi-stacja Matematyka – kanał wideo z lekcjami matematyki, dostosowanymi do podstawy programowej – <a href="https://www.youtube.com/PistacjaMatematyka">https://www.youtube.com/PistacjaMatematyka</a></li>
	<li>Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli – <a href="https://www.scholaris.pl/">https://www.scholaris.pl/</a></li>
	<li>Superbelfrzy RP – kanał grupy nauczycieli – „eduzmieniaczy”, stosujących w swojej pracy nowoczesne technologie; swoje opinie, rozwiązania, inspiracje publikują na blogu <a href="http://www.superbelfrzy.edu.pl/">http://www.superbelfrzy.edu.pl/</a> 
<a href="https://www.youtube.com/user/superbelfrzy">https://www.youtube.com/user/superbelfrzy</a></li>
	<li>Zintegrowana Platforma Edukacyjna <a href="https://zpe.gov.pl/">https://zpe.gov.pl/</a></li>
</ol>
Jedną z ciekawszych propozycji wskazanych wyżej jest <a href="https://pl/khanacademy.org">Khan Academy</a>. Platforma została założona w 2006 r. przez Salmana Khana, który odkrył sposób uczenia na odległość pomagając swojej dwunastoletniej kuzynce w opanowaniu matematyki. Nagrywał filmiki z wykładami, zaczął je publikować w sieci gdzie szybko zyskały dużą popularność.
Na stronie KhanAcademy znajdują się zasoby w wielu językach, między innymi z takich przedmiotów jak: matematyka (różne dziedziny matematyki), fizyka, biologia, chemia, astronomia, ekonomia, informatyka, historia. Na platformie znajdziemy także zadania, dzięki którym uczniowie samodzielnie mogą zweryfikować to, czego się nauczyli.
Nauczyciele mogą zapraszać uczniów do współpracy, tworząc klasy, a w nich konta każdemu uczniowi. Uczniów zapraszamy np. poprzez wcześniej wygenerowany link. Dzięki takim rozwiązaniom możemy przypisywać uczniom materiały do obejrzenia i zadania do wykonania. 
 

Przykład zastosowania Khan Academy.
Lekcja chemii 
Temat: Budowa materii. 
Cel lekcji: uczniowie dowiedzą się jak zbudowana jest materia. 
Kryteria sukcesu:
<ul>
	<li>uczeń/uczennica wyjaśni, dlaczego substancje różnią się od siebie właściwościami</li>
	<li>uczeń/uczennica powie, co to jest atom</li>
	<li>uczeń/uczennica opisze budowę atomu</li>
	<li>uczeń/uczennica wskaże cząstki elementarne i je scharakteryzuje.</li>
</ul>
<ol>
	<li>Etap 1. Aktywacja – nauczyciel/nauczycielka wprowadza uczniów w świat atomu i cząsteczki, prosi o wyszukanie informacji na ten temat</li>
	<li>Etap 2. Przetwarzanie – uczniowie oglądają w domu film/interaktywny wykład „Cząsteczki i atomy”. W odniesieniu do kryteriów sukcesu rozwiązują <a href="https://pl.khanacademy.org/science/chemistry/atomic-structure-and-properties/introduction-to-the-atom/v/elements-and-atoms?modal=1">quiz</a></li>
	<li>Etap 3. Systematyzacja – lekcja w szkole rozpoczyna się od wykonania zadań dotyczących atomu i cząsteczki oraz odpowiedzi na pytania dotyczące ich budowy; uczniowie wspólnie z nauczycielem/nauczycielką zbierają najważniejsze informacje nt. budowy atomu i cząsteczki</li>
	<li>Etap 4. Ewaluacja i ocena – uczniowie utrwalają to, czego się nauczyli, wykonując quiz Kahoot np. w parach – uczniowie udzielają odpowiedzi na własnych smartfonach.</li>
</ol>
Dzięki takiemu modelowi lekcji odwołujemy się do doświadczenia uczniów, angażujemy ich w proces uczenia się, wspieramy krytyczne myślenie, pracę zespołową, wykorzystujemy narzędzia, które uczniowie lubią (YouTube, smartfony). 
 

Podsumowanie
Khan Academy możemy wykorzystać z powodzeniem w kształceniu wyprzedzającym. Może też zostać wykorzystana w tradycyjnej pracy domowej czy do powtórzenia treści. Umożliwia uczniom naukę we własnym tempie oraz bieżące dokonywanie samooceny na podstawie wykonanych zadań.
Więcej inspiracji jak wykorzystać zasoby Khan Academy na stronie <a href="https://pl.khanacademy.org/khan-for-educators/resources/teacher-essentials/implementation/v/in-class-practice-khan-academy-teacher-training-2018">&gt;&gt;</a> 
 
 

*[dostęp do wszystkich niżej wymienionych zasobów online na 18.01.2022 r.]

Khan Academy oraz inne rozwiązania w kształceniu wyprzedzającym

Autor: Tomasz Tokarz
&nbsp;
 
Platformy streamingowe to świetne repozytoria materiałów audiowizualnych, na których można znaleźć mnóstwo interesujących i przydatnych filmów. Opierają się na transmisji skompresowanych danych multimedialnych. Najbardziej popularne platformy dostępne w Polsce to Netflix, HBO GO oraz Amazon Prime. Można wspomnieć także o rodzimych: Player lub Ipla. 
 
Młodzież bardzo często korzysta z ich zasobów. Skąd ich popularność? Czego edukacja szkolna mogłaby się nauczyć od platform streamingowych? Co można zaczerpnąć odnośnie do tworzenia i prezentacji treści na platformach?
<ul>
	<li>Dobrowolność. Edukacja szkolna, podobnie jak ta platformowa, powinna być dobrowolna, oparta na chęciach i zainteresowaniach. Niech każdy decyduje sam, z której platformy chce skorzystać, jakie treści chce oglądać.</li>
	<li>Różnorodność treści. Edukacja szkolna, podobnie jak ta platformowa,  powinna dostarczać różnych materiałów i form (o różnym stylu, tematyce) dla różnych odbiorców.</li>
	<li>Orientacja na odbiorcę. Edukacja szkolna, podobnie jak ta platformowa, powinna proponować odbiorcom treści dopasowane do  ich preferencji, możliwości, zainteresowań - być oparta na znajomości uczniów i dawać im to jest im potrzebne.</li>
	<li>Zróżnicowanie stylu i tempa. Edukacja , podobnie jak ta platformowa, powinna opierać się na rozmaitości tempa i sposobu przekazu treści. Lekcje muszą być zróżnicowane - szybsze i wolniejsze, wprowadzające i podsumowujące. Najlepiej, aby pewne ciągi lekcji przygotowały i prowadziły różne osoby (różni reżyserzy różnych odcinków).</li>
	<li>Suspens. Edukacja szkolna, podobnie jak ta platformowa,  powinna wzbudzać napięcie narracyjne związane z postaciami i bohaterami realnego świata - za każdym prawem, prawem, wynalazkiem stoi człowiek i jego życie, informacje o nim są bardzo wciągające. Ludzi interesują przede wszystkim inni ludzie.</li>
	<li>Cliffhangery. Edukacja, podobnie jak ta platformowa, powinna zawierać elementy tajemnicy, wzbudzającej ciekawość i chęć poszukiwań. Tak by uczeń z napięciem czekał na kolejne elementy opowieści lub próbował zrekonstruować ją samodzielnie.</li>
	<li>Rekapitulacje. Edukacja , podobnie jak ta platformowa, powinna duży nacisk kłaść na podsumowania i wiązanie poszczególnych elementów z rzeczami ukazanymi wcześniej, aby budować ciągłość narracyjną i orientację w świecie przedstawionym.</li>
</ul>
Jakie ciekawe treści edukacyjne można znaleźć na dostępnych platformach? 
W Netflixie mamy dostęp do wielu filmów dokumentalnych. Posegregowane są w kilku kategoriach.
<ul>
	<li>Dokumenty naukowe i przyrodnicze: <a href="https://www.netflix.com/browse/genre/2595">https://www.netflix.com/browse/genre/2595</a></li>
	<li>Dokumenty historyczne: <a href="https://www.netflix.com/browse/genre/8126838">https://www.netflix.com/browse/genre/8126838</a></li>
	<li>Dokumenty o tematyce medycznej: <a href="https://www.netflix.com/browse/genre/81227212">https://www.netflix.com/browse/genre/81227212</a></li>
	<li>Dokumenty społeczno-kulturowe: <a href="https://www.netflix.com/browse/genre/3675">https://www.netflix.com/browse/genre/3675</a></li>
	<li>Dokumenty biograficzne: <a href="https://www.netflix.com/browse/genre/3652">https://www.netflix.com/browse/genre/3652 </a></li>
	<li>dokumenty o nauce i technologii: <a href="https://www.netflix.com/browse/genre/49110">https://www.netflix.com/browse/genre/49110</a></li>
	<li>dokumenty o podróżach i przygodach: <a href="https://www.netflix.com/browse/genre/1159">https://www.netflix.com/browse/genre/1159</a></li>
</ul>
Na kanale YouTube można także znaleźć <a href="https://www.youtube.com/playlist?list=PLvahqwMqN4M0GRkZY8WkLZMb6Z-W7qbLA">filmy dokumentalne udostępnione przez Netflix za darmo &gt;&gt;</a> 
Platforma HBO nie ma przejrzystego podziału filmów. Ale jej zasoby są także bardzo ciekawe: <a href="https://hbogo.pl/filmy/dokumentalne">https://hbogo.pl/filmy/dokumentalne &gt;&gt;</a> 
Oczywiście na obu platformach jest mnóstwo ciekawych seriali, filmów, dzieł kultury, o których warto rozmawiać z uczniami np. na lekcjach języka polskiego lub etyki. 
 
Zastanawia Was dlaczego młodzież (i nie tylko) lubi seriale? Jest takie zjawisko jak social surrogacy. Badania wskazują, że oglądanie seriali poprawia samopoczucie. przeciwdziała poczuciu osamotnienia. Śledzenie losów bohaterów produkcji telewizyjnych może wywoływać u widza poczucie przynależności, przeciwdziałać niskiej samoocenie i poprawiać nastrój. Oglądając programy lub seriale, w których są eksponowane relacje międzyludzkie, można ograniczyć poczucie alienacji. 
 
Seriale szczególnie warte polecenia (w kontekście edukacyjnym) to:
<ol>
	<li>Ania, nie Anna (Netflix) - nowa adaptacja klasycznej powieści Lucy Maud Montgomery, uwspółcześniona, poruszająca ważne problemy teraźniejszości - w kontekście społeczeństwa początków XX wieku.</li>
	<li>Black Mirror (Netflix) - seria filmów podejmujących wątki zagrożeń i szans związanych z nowymi technologiami, mediami społecznościowymi, światem cyfrowym itd.</li>
	<li>Czarnobyl (HBO) - fantastycznie zrealizowana, realistyczna rekonstrukcja wydarzeń związanych z katastrofą elektrowni atomowej w Czarnobylu.</li>
	<li>Sex Education (Netflix) - bardzo ciekawy, choć kontrowersyjny serial podejmujący kwestie seksualności, mogący być pretekstem do rozmów z młodzieżą na tematy często pomijane.</li>
	<li>Atypowy (Netflix) - pogodna komedia o nastolatku ze spektrum autyzmu - dobry pretekst do rozmów o różnorodności, tolerancji, akceptacji, otwartości na inność.</li>
	<li>The Society (Netflix) - serial pokazujący społeczność, w której funkcjonują tylko nastolatkowie - ciekawy pretekst do rozmów o mechanizmach społecznych i procesach grupowych.</li>
	<li>Gambit Królowej (Netflix) - popularny serial o młodej szachistce - dobra okazja do rozmowy o determinacji i równości szans kobiet i mężczyzn.</li>
	<li>Opowieść podręcznej (HBO) - antyutopia opisująca losy kobiet w totalitarnym państwie Gilead. Daje podstawy do refleksji nad rolą kobiet i mężczyzn oraz do analiz systemów politycznych.</li>
	<li>Westworld (HBO) - serial ukazujący świat robotów, które próbują uzyskać świadomość - ciekawy materiał do rozważań o istocie człowieczeństwa.</li>
</ol>
Warto pamiętać, że twory kultury to nie tylko lektury. Narracja filmowa jest często dla uczniów przystępniejsza i odwołanie się do wartościowych dzieł serialowych może być źródłem inspirujących rozważań i dyskusji. 
Warto zatem sięgnąć do platform streamingowych i poszukać w nich treści, za pomocą których będzie można skuteczniej dotrzeć do młodzieży.

Skąd czerpać materiały audiowizualne wspierające zdalną naukę? Odkrywamy mocne strony platform streamingowych.

Autorka: Renata Maciejczyk
&nbsp;
<div class="scen_description">
Zamiast podróżowania – wirtualne zwiedzanie. Zamiast wyjścia do kina – Netflix na własnej kanapie. Zamiast zwiedzania muzeum – wirtualny spacer.
</div>
<div class="scen_description">
 
Zdalne nauczanie spowodowało, że ograniczone zostały również wycieczki edukacyjne, tak istotne szczególnie dla uczniów z mniejszych miejscowości, dla których nierzadko było to jedyna wycieczka w całym roku szkolnym. Niemniej jednak pandemia sprawiła, że większość muzeów, przede wszystkim tych zagranicznych, przyspieszyła pracę nad cyfryzacją kolekcji, a szczególnie zaczęło udostępniać własne wnętrza i najnowsze wystawy w formie wirtualnych spacerów. Warto korzystać z tych nowych, otwierających się możliwości. A jeśli uda się gdzieś wyjechać – wykorzystać istniejącą ofertę jako przygotowanie do prawdziwej podróży lub jej podsumowanie. 
 
Krakowski Wawel oferuje szereg atrakcyjnych serii, takich jak na przykład #przezdziurkęodklucza, która zawiera opowieści muzealne online, Czas eksperta, w którym specjaliści omawiają wybrane zagadnienia od strony historycznej i historii sztuki. Jednakże najciekawszą, a zarazem najbardziej przydatną jest gra edukacyjna online, w której w komiksowy sposób przerysowano Wawel. Można tę grę wykorzystać zarówno na lekcji historii, jak również w trakcie zajęć z plastyki. W czasie lekcji plastyki gra może być uzupełnieniem zarówno materiału teoretycznego, jak również można z niej skorzystać omawiając sztukę współczesną – na przykład popart. 
W czasie lekcji historii czy wiedzy o społeczeństwie warto zagłębić się zbiorach gdańskiego Europejskiego Centrum Solidarności, które oprócz wirtualnego spaceru proponuje również warsztaty online. Pozostając na wybrzeżu warto zapoznać się z ofertą Muzeum II Wojny Światowej, które umożliwia wirtualny spacer po Westerplatte – zarówno tym współczesnym, jak i tym z czasów wojny. To gratka dla pasjonatów historii w każdym wieku, nie tylko dla najmłodszych. 
Obracając się w realiach II Wojny Światowej, wirtualny spacer proponuje również warszawskie Muzeum Powstania Warszawskiego. Niestety, inne warszawskie muzeum – POLIN, pomimo niewątpliwie atrakcyjnej w formie i bogatej w treści ekspozycji stałej nie posiada w swojej ofercie wirtualnego zwiedzania, które mogłoby przekonać uczniów do zainteresowania się tą tematyką. Ciekawą ofertę ma za to warszawskie Muzeum Sztuki Nowoczesnej. 
 
Takie wirtualne zwiedzanie może być dla uczniów naprawdę inspirujące i wywoływać pytania „co ja zrobiłbym/zrobiłabym będąc na ich miejscu”. Godną polecenia rozrywką o charakterze edukacyjnym, która jednocześnie może być ułatwieniem w nauce historii jest gra planszowa Boże Igrzysko: Magnaci, w której każdy z graczy wciela się w jeden z najznamienitszych polskich rodów: Zamoyskich, Sapiehów, Radziwiłłów, Potockich lub Leszczyńskich. Gra rozpoczyna się w szczytowym okresie rozwoju Polski i Litwy, celem każdego z graczy jest zaś rozwój własnego rodu, podwyższenie prestiżu i zgromadzenie możliwie największych bogactw i posiadłości ziemskich przy jednoczesnym niedopuszczeniu do Rozbiorów Polski. W przypadku, gdy do nich dojdzie, gra kończy się, a wszystkich graczy uznaje się za przegranych.
 
 
Więcej informacji i pliki do pobrania można znaleźć po kliknięciu w poniższe linki:
<ul>
	<li>Zamek Królewski na Wawelu „Wawel Wirtualny” – <a href="https://wawel.krakow.pl/wawel-wirtualny">https://wawel.krakow.pl/wawel-wirtualny</a></li>
	<li>Zamek Królewski na Wawelu Gra edukacyjna online – <a href="http://gry.wawel.krakow.pl/#/">http://gry.wawel.krakow.pl/#/</a></li>
	<li>Europejskie Centrum Solidarności – <a href="https://ecs.gda.pl/ecs">https://ecs.gda.pl/ecs</a></li>
	<li>Muzeum II Wojny Światowej Westerplatte – <a href="https://spacer.muzeum1939.pl/pl/">https://spacer.muzeum1939.pl/pl/</a></li>
	<li>Muzeum Powstania Warszawskiego – <a href="https://www.1944.pl/artykul/wirtualne-muzeum,4828.html">https://www.1944.pl/artykul/wirtualne-muzeum,4828.html</a></li>
	<li>Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN – <a href="https://wirtualnyspacer.polin.pl">https://wirtualnyspacer.polin.pl</a></li>
	<li>Muzeum Sztuki Nowoczesnej – <a href="https://wnetrza3d.pl/realizacje/msn/">https://wnetrza3d.pl/realizacje/msn/</a></li>
	<li>Boże Igrzysko: Magnaci – <a href="https://sklep.phalanxgames.pl/boze-igrzysko-magnaci,3,158,10">https://sklep.phalanxgames.pl/boze-igrzysko-magnaci,3,158,10</a></li>
</ul>
&nbsp;
Nauczenie się korzystania z wirtualnych spacerów może wydawać się obecnie koniecznością, niemniej w czasie po-pandemicznym może być traktowane jako powtórzenie materiału, przypomnienie czy odświeżenie najważniejszych informacji o danym miejscu czy okresie w historii. Być może w najbliższej przyszłości pojawią się wirtualne spacery np. po średniowiecznych miastach. Któż z nas nie chciałby pospacerować ręka w ręka z Leonardem da Vinci po Florencji czy Mediolanie? 
 

&nbsp;
</div>
<div class="tags_div">
<div class="tags_list">
<div>#wirtualny spacer</div>
<div>#wirtualna wizyta</div>
<div>#gra planszowa</div>
<div>#powtórzenie materiału</div>
</div>
</div>

Wirtualny spacer i wirtualna kolekcja jako zamiennik wizyty w muzeum

materiał projektu
&nbsp;
Szkolenia w ramach projektu „Lekcja:Enter” rozpoczęły się w marcu 2020 r., na kilka dni przed pierwszym zdiagnozowanym przypadkiem Covid-19. Mimo tego trudnego okresu, szkolenia w ramach projektu ukończyło dotychczas 20 660 nauczycieli. „Lekcja:Enter” to nie tylko poznawanie aplikacji i nabywanie umiejętności tworzenia własnych e-materiałów. To także praktykowanie uczenia się i nauczania przez doświadczenie oraz planowanie własnego rozwoju w zakresie TIK. Nabór szkół trwa!
Zakres i metodyka szkoleń
Pandemia wymusiła na szkołach, nauczycielach i uczniach nagłe przestawienie się na rozwiązania cyfrowe, których większość, po pewnym czasie, miała już dość. W ramach projektu „Lekcja:Enter” nauczyciele poznają nie tylko różne aplikacje, portale i platformy edukacyjne, ale także zastanawiają się, kiedy warto je wykorzystać, a kiedy lepiej pozostać przy rozwiązaniach tradycyjnych. Dobierają takie aplikacje i metody wspierane TIK, które sprzyjają osiągnięcia celu/celów lekcji i angażują uczniów (tak! rolą TIK jest wsparcie uczenia się/nauczania, a nie uatrakcyjnienie lekcji). Uczą się także, jak wpleść aplikacje poznane w trakcie edukacji zdalnej w edukację stacjonarną, np. z wykorzystaniem projektu uczniowskiego. A przede wszystkim tworzą – z wykorzystaniem nowo nabytych kompetencji  - własne scenariusze zajęć, podczas których uczniowie najpierw doświadczają jakiejś sytuacji (np. rozwiązują quiz, escape room lub oglądają film), następnie ją analizują (dzieląc się swoimi refleksjami), potem konfrontują je z teorią dotyczącą danej sytuacji a na końcu sprawdzają nowe kompetencje w praktyce, utrwalając je (czyli nauczyciele projektują i przeprowadzają lekcje oparte o doświadczenie, w tzw. cyklu Kolba- więcej: <a href="https://www.google.pl/url?sa=t&amp;rct=j&amp;q=&amp;esrc=s&amp;source=web&amp;cd=&amp;cad=rja&amp;uact=8&amp;ved=2ahUKEwinsMe6gdnzAhUGv4sKHaawA7UQFnoECAkQAQ&amp;url=http%3A%2F%2Fwww.bc.ore.edu.pl%2FContent%2F971&amp;usg=AOvVaw0dsjMdInQCL9C8DpM5EXxD">ORE</a>). Tworząc scenariusze dążą do zastosowania technologii na wyższym poziomie SAMR (więcej: <a href="https://edunews.pl/badania-i-debaty/badania/2736-model-samr-czyli-o-technologii-w-nauczaniu">Edunews</a>) niż robili to dotychczas (np. jeśli wykorzystywali technologie głównie do przeprowadzania quizów czy kartkówek, to w scenariuszu przewidują zadanie polegające na nagraniu i zmontowaniu wypowiedzi w postaci krótkiego filmiku). Ww. lekcje mogą przyjąć także formę lekcji odwróconych czy webquestów, które to metody nauczyciele także ćwiczą na szkoleniach.
W zależności od poziomu zaawansowania, na szkoleniach „Lekcja:Enter!” nauczyciele m.in. modyfikują lub tworzą własne gry edukacyjne w LearningApps, quizy w Kahoot lub Quizizz, pytają o informacje zwrotne w Mentimeter, przygotowują webquesty w Witrynach Google, wirtualne tablice w Jambord i Padlet, grafiki w Canvie, filmiki w edytorze YouTube. Wgłębiają się w zagadnienia wolnych licencji, wykorzystując do swoich materiałów darmowe zdjęcia, grafikę i muzykę. Poznają funkcjonalności w zakresie tworzenia dokumentów, formularzy i innych materiałów edukacyjnych z wykorzystaniem Zintegrowanej Platformy Edukacyjnej i Google Workspace lub Microsoft 365. Ponieważ szkolenia są prowadzone zdalnie w formie interaktywnych warsztatów w czasie rzeczywistym, uczą się także obsługi komunikatorów (Meet, Teams, Zoom lub Clickmeeting), w tym pracy w podpokojach. Na koniec szkolenia przygotowują swój plan rozwoju w zakresie TIK, a wspólnie z dyrektorami zastanawiają się nad kompleksowym rozwojem szkoły w zakresie TIK. Szkolenia trwają 40 godzin dydaktycznych, z czego 8 godzin to praca własna nauczycieli na platformie projektu (głównie nad scenariuszami zajęć). Dodatkowo, trzeba doliczyć 2 lekcje, które nauczyciele przeprowadzają na podstawie przygotowanych scenariuszy, oraz czas poświęcony na wypełnienie ankiet dot. przeprowadzonych lekcji i odbytych szkoleń.
Więcej informacji o szkoleniach dla nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej, przedmiotów matematyczno-przyrodniczych, humanistycznych i artystycznych: <a href="https://lekcjaenter.pl/szkolenia/szkolenie-dla-nauczycieli-4-grup-przedmiotowych">https://lekcjaenter.pl/szkolenia/szkolenie-dla-nauczycieli-4-grup-przedmiotowych</a>
Dodatkowa korzyść: dostęp do materiałów edukacyjnych, w tym bazy scenariuszy lekcji
Nauczyciele uczestniczący w projekcie „Lekcja:Enter” mają dostęp do wielu dodatkowych materiałów edukacyjnych, dotyczących wykorzystania TIK i metod wspieranych TIK w procesie nauczania i uczenia się. Są to:
<ul>
	<li>15 tutoriali –filmiki krótko przedstawiające zastosowanie wybranych aplikacji w typowych czynnościach wykonywanych przez nauczycieli (np. sprawdzanie wiadomości, utrwalanie, ocenianie itp.) ,</li>
	<li>ponad 30 narzędziowników przedmiotowych - zestawów przydatnych aplikacji, narzędzi, scenariuszy i dobrych praktyk dot. TIK, które można wykorzystać na lekcjach danego przedmiotu,</li>
	<li>„Pomocnik szkoleniowy” - rodzaj zeszytu ćwiczeń, który pomaga nauczycielom zastanowić się, nad tym jak uczą i jak uczą się ich uczniowie; zastosować na swojej lekcji to, czego się nauczyli na szkoleniu, a także zapamiętać nowe narzędzia, metody pracy, tak aby regularnie wykorzystywać TIK na swoich lekcjach,</li>
	<li>8 webinariów dotyczących różnych aspektów wykorzystania TIK w edukacji, np. w ramach projektu, edukacji hybrydowej, myślenia krytycznego czy lekcji ze smartfonem.</li>
</ul>
Ponadto, nauczyciele mają dostęp do wszystkich opublikowanych scenariuszy lekcji, przygotowanych przez uczestników projektu i zaakceptowanych przez trenerów prowadzących szkolenia (obecnie ok. 40 tys. – każdy uczestnik przygotowuje 2 scenariusze). Licencje scenariuszy umożliwiają ich modyfikację i wykorzystanie z uznaniem autorstwa.
Dyrektorzy szkół, którzy w szkoleniach uczestniczą jako nauczyciele przedmiotów, mogą dodatkowo skorzystać z poradnika „Aktywna szkoła z TIK”, składającego się dwóch części:
<ul>
	<li>przewodnika, zawierającego m.in. plan wdrażania TIK w szkole, omówienie sposobów jego wdrożenia, wskazanie roli dyrektora/dyrektorki we wdrażaniu TIK, a także opis działań promujących przedsięwzięcia szkoły w zakresie wdrażania TIK,</li>
	<li>narzędziownika, w którym znajdą się przykładowe narzędzia ułatwiające monitorowanie wdrażania TIK w szkole. Dla dyrektorów zostały także przygotowany cykl webinariów.</li>
</ul>
Jak się zgłosić?
Zgłoszenia nauczycieli do udziału w projekcie dokonuje dyrektor/dyrektorka szkoły, wybierając jednego z realizatorów szkoleń w danym województwie. Wykaz realizatorów, minimalne liczby nauczycieli ze szkoły w zależności od jej wielkości oraz opis ścieżki edukacyjnej nauczyciela są dostępne pod linkiem <a href="https://lekcjaenter.pl/szkolenia/jak-skorzystac-ze-szkolen">https://lekcjaenter.pl/szkolenia/jak-skorzystac-ze-szkolen</a>. Przed wyborem realizatora szkoleń zachęcamy do konsultacji z zaprzyjaźnioną szkołą (wykaz szkół uczestniczących w projekcie: <a href="https://lekcjaenter.pl/o-projekcie/szkoly-w-projekcie">https://lekcjaenter.pl/o-projekcie/szkoly-w-projekcie</a>).
Jeśli uczysz w szkole, przekaż tę informację dyrektorowi/dyrektorce szkoły (chyba, że sam/sama pełnisz tę funkcję :)). Jeśli nie uczysz w szkole, przekaż te informację nauczycielom i dyrektorom, z którymi współpracujesz.

Już ponad 20 tys. nauczycieli ukończyło szkolenia w ramach projektu „Lekcja:Enter"

Autor: Tomasz Łukawski
&nbsp;
W czwartek 28 października 2021 spotkaliśmy się w Szkole Podstawowej nr 5 im. Księcia Mazowieckiego Siemowita IV w Gostyninie, by poznać modelowe rozwiązania związane z wprowadzaniem i wdrażaniem TIK w edukacji. Była to już druga nasza wizyta w tej placówce. 
Szkoła ta to z punktu widzenia wdrażania TIK modelowa placówka, w której przyjęto interdyscyplinarne podejście do nauki algorytmiki i programowania traktując je jako czwartą kompetencję kluczową/poprzeczną (transversal skill) obok nauki czytania, pisania i liczenia. W szkole wdrożono również strategię wprowadzania nauczania algorytmiki i programowania na wszystkich poziomach szkoły podstawowej. Zainicjowano także (co zasługuje na szczególne podkreślenie) opiekę nad absolwentami szkoły w projekcie rozwijającym kompetencje uczniów w zakresie sztucznej inteligencji, uczenia maszynowego i operacji na wielkich zbiorach danych. 
Co uczestnicy wizyty studyjnej zobaczyli w SP5 w Gostyninie? 
Przygotowano trzy bloki tematyczne. W ramach pierwszego z nich Dyrektor Robert Pypkowski zaprosił nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej na zajęcia z nauką programowania za pomocą zestawu LEGO BOOTS. Dzieci były zaktywizowane i samodzielne, kreatywne i pomysłowe. 90 procent aktywności na zajęciach było po stronie uczniów. Uczestnicy wizyty dopytywali o szczegóły organizacyjne, bariery, kontakty z rodzicami uczniów oraz cele zajęć i przewidywane efekty pedagogiczne, gdzie nacisk nauczycielka kładła na logiczne myślenie, rozbudzanie ciekawości, kreatywne rozwiązywanie problemu i inne kompetencje społeczne podczas pracy w grupie. 
Na drugi blok tematyczny zaproszono uczestników do oddziału przedszkolnego, gdzie prowadzące zaprezentowały trzyczęściowe zajęcia z pomocą klocków Korbo oraz samodzielnie wykonane schematy do odwzorowania przez dzieci zarówno z wykorzystaniem aktywności fizycznej (gra w klasy), jak i autorskiego środka dydaktycznego. Organizatorzy wybrali te zajęcia, aby skierować dyskusję uczestników wizyty studyjnej na teorię schematów poznawczych Fryderica Bartletta jako istotną do wytłumaczenia procesów organizowania wiedzy przez dzieci.
Trzeci blok tematyczny został również zorganizowany z dziećmi sześcioletnimi. Tu z pomocą robotów Lego WeDo 2.0 zostały zaprezentowane zajęcia, gdzie dzieci miały za zadanie zbudować robota wg instrukcji z tabletu, a następnie zaprogramować (układając odpowiednio bloki algorytmu) mechanizm samojezdny oraz czujkę odległości na reakcję na ograniczenie pola ruchu. Rozmawialiśmy o przełamywaniu barier, wspólnym uczeniu się wraz z uczniem, postawie nauczycielek jako przeciwwagi do transmisyjnego, podawczego modelu nauczania, wskazując na pożądane w edukacji wspieranie samodzielnego uczenia się uczniów w grupie rówieśniczej i wysokie przewidywane efekty pedagogiczne takiego sposobu organizowania zajęć. Dyrektor SP5 w Gostyninie Robert Pypkowski przedstawił założenia strategii i omówił szczegółowo, jakie narzędzia do nauki programowania stosuje się w szkole na poszczególnych etapach nauczania.
Do Gostynina wrócimy jeszcze 23 listopada, natomiast w marcu 2022 przywita nas Gniezno z interdyscyplinarną grą miejską opartą na QR kodach wykonaną przez uczniów Szkoły Podstawowej nr 12 im. prof. Adama Wodziczki. 
W czasie projektu “Lekcja:Enter” zaplanowanych jest łącznie 9 wizyt studyjnych. Ich uczestnikami będą nauczyciele i nauczycielki, którzy przygotują wyróżniające się scenariusze lekcji z wykorzystaniem TIK, przedstawiciele i przedstawicielki samorządów terytorialnych oraz placówek doskonalenia zawodowego, a także finaliści konkursu dobrych praktyk dotyczącego wdrażania i wykorzystania technologii w nauczaniu.

Wizyty studyjne w modelowych szkołach w ramach projektu “Lekcja:Enter”

Izabela Siewniak, nauczycielka edukacji początkowej, Szkoła Podstawowa im.  Mikołaja Kopernika w Balinie, autorka profilu Genialna nauczycielka na Facebooku - <a href="https://www.facebook.com/genialna.naczycielka">https://www.facebook.com/genialna.naczycielka</a> 
♦ Uwielbiam uczyć i tworzyć interaktywne pomoce do nauki dla uczniów. Jestem nauczycielem edukacji wczesnoszkolnej - obecnie klasa III. Kocham swoją pracę i kocham uczyć” napisała Pani na profilu Genialna nauczycielka, który prowadzi Pani na Facebooku. Co skłoniło Panią do tego, by ten profil założyć? 
Już dawno planowałam założyć taki fanpage, ale nie miałam do końca pomysłu na jego tematykę. Dopiero pandemia i wynikająca z niej zdalna nauka, utwierdziły mnie w przekonaniu, że warto dzielić się zdobytymi umiejętnościami i pomysłami na interaktywne lekcje, a także zbierać w jednym miejscu. Zaczęłam od udostępniania webinarów i szkoleń na  grupach nauczycielskich na Facebooku i nie tylko. I tak ruszyła machina zwana teraz #Genialna nauczycielka. Co ciekawe, moje prezentacje interaktywne wywołały wielkie zainteresowanie wśród moich uczniów, koleżanek z pracy oraz u mojej córki. 

♦ Jaka Pani zdaniem jest genialna nauczycielka/genialny nauczyciel? 
Genialny nauczyciel/ka to taki, który uwielbia to, co robi, czyli kocha dzielić się wiedzą z uczniami i motywować ich do samodzielnego rozwoju. Uczniowie czy duzi, czy mali kochają autentyczność, więc jak widzą, że nauka jest dla mnie pasją, to udziela się im to. Nauczyciel powinien kochać swoją pracę, 
a w moim przypadku tak jest. 
♦ Jakie jest największe wyzwanie w byciu nauczycielką? 
Ciekawe pytanie. Ja podejmuję się każdego wyzwania związanego z edukacją i rozwojem osobistym. Myślę, ze dużym wyzwaniem jest bycie na bieżąco, z duchem czasu, by rozwijać się i nie stać w miejscu, jeśli chodzi o edukację, metody nauczania i formy. Ja czytam mnóstwo o nowinkach w zakresie narzędzi TiK, uczestniczę w szkoleniach i  jestem pasjonatką nowoczesnej edukacji.
♦ Dlaczego zaczęła Pani wykorzystywać TIK na lekcjach? Z jakich narzędzi cyfrowych korzysta Pani podczas lekcji? 
Zaczęłam korzystać z TiK na lekcjach z jednego, najważniejszego powodu. Są one nowoczesne i sprawiają, że dzięki nim lekcja może być wspaniałą przygodą, pełną emocji i radości. Dowodem na to jest radość uczniów, gdy stosujemy nowoczesne narzędzia cyfrowe na lekcjach. Naukowo dowiedzione jest, że ludzki mózg uczy się tylko tego, co nowe i ciekawe, wtedy zapamiętuje.  Ja na swoich lekcjach korzystam z monitora interaktywnego, z tabletów oraz komputerów. Używam czasem telefonu, by pokazać ciekawe aplikacje. Korzystam z platformy Genialy, tworzę w Canvie. Wszelkie gry edukacyjne utrwalające i wprowadzające temat tworzę w Worldwall.net oraz LearningApps. Korzystam również ze stron pomocnych przy nauce matematyki: 
<a href="https://www.didax.com/math/virtual-manipulatives.html">- https://www.didax.com/math/virtual-manipulatives.html</a> 
<a href="https://mathigon.org/">- https://mathigon.org/</a> 
a także z aplikacji Visnos Mathematics. Podczas zdalnej edukacji pracowałam na <a href="https://whiteboard.fi/">https://whiteboard.fi/</a> i jeszcze wiele innych. Po szkoleniu „Lekcja:Enter” założyłam moim uczniom konta na LearningApps i teraz oni tworzą tam aplikacje potrzebne do zajęć lub takie, które rozwijają ich zainteresowania. Aplikacji, z których korzystam jest jeszcze wiele, np. do tworzenia puzzli <a href="https://www.jigsawplanet.com">https://www.jigsawplanet.com</a>/, trudno wymienić wszystkie.
♦ Czy uczniowie to doceniają? 
Jeden z moich uczniów, na początku cały czas zadawał pytania, skąd mam takie prezentacje. Krok po kroku pokazywałam jak je zrobić, nawet podczas lekcji opowiadałam, jak dodać np. dźwięk. Któregoś dnia, ten sam uczeń oświadczył mi, że zrobił prezentację w Genially. I tak kilkoro uczniów w klasie, za zgodą rodziców oczywiście, tworzy takie prezentacje. Dziele się z moimi uczniami całą moją wiedzą. Gdy tylko zadają pytania, odpowiadam im i pokazuję. Któregoś dnia nie przygotowałam prezentacji interaktywnej, byli niepocieszeni. 
Bardzo się cieszą i doceniają to, że tworzę je dla nich. Są ciekawe, przyciągają wzrok, a przede wszystkim zmuszają do myślenia. Najlepiej byłoby zapytać ich samych, ale zapytani zawsze mówią, że te prezentację są super!
♦ Co skłoniło Panią do udziału w szkoleniach "Lekcja:Enter"? Czy poleciłaby Pani innym nauczycielom? 
Oczywiście, polecam te szkolenia. Do udziału skłoniła mnie moja Pani dyrektor, która zgłosiła do projektu naszą szkołę. Potem założyłam profil na Facebooku, który każdego dnia cieszy się coraz większym zainteresowaniem. Jest dumna, że uczestniczyłam w tym projekcie. Będę dalej się rozwijać i znajdować coraz to ciekawsze narzędzia TiK i pomysły na zajęcia z uczniami.  
Dziękuję za rozmowę.

"Będę dalej się rozwijać i znajdować coraz to ciekawsze narzędzia TiK i pomysły na zajęcia z uczniami"- wywiad z autorką fanpejdża Genialna nauczycielka

AUTOR: Małgorzata Rabenda
&nbsp;
W Europejskim Tygodniu Kodowania świętujemy kreatywność i współpracę poprzez programowanie i inne działania związane z technologią. Uczymy się, jak z pomocą programowania rozwiązuje się problemy.
W tej oddolnej inicjatywie promujemy programowanie poprzez pokazywanie sposobów na realizację pomysłów przy pomocy kodu, rozwiewanie wątpliwości i mitów otaczających te umiejętności oraz gromadzenie zainteresowanych w celu wspólnej nauki. Strona Tygodnia zwiera mapę inicjatyw, opis wydarzeń, zasoby (także dla nauczycieli) oraz blog <a href="https://codeweek.eu/">https://codeweek.eu/</a> (mimo wybrania polskiej wersji językowej strony, większość zasobów jest dostępna w języku angielskim lub innych – dla ułatwienia polecamy skorzystanie z rozszerzenia „Tłumacz Google” do przeglądarki Chrome).
W rekordowym 2019 roku w wydarzeniach Tygodnia wzięło udział 4,2 miliona uczestników mieszkających w ponad 80 krajach na całym świecie. W wydarzeniu może wziąć udział każdy i każdy może zorganizować wydarzenie, jednak 92% wydarzeń organizowanych w ramach Europejskiego Tygodnia Kodowania odbywało się w szkołach. Przeciętny uczestnik/uczestniczka miał/miała 11 lat, w tym kobiety i dziewczynki stanowiły 49% osób uczestniczących. Nauka kodowania może pomóc uczniom w osiągnięciu wysokiego poziomu kompetencji cyfrowych i lepszym zrozumieniu otaczającego ich świata, a także zwiększyć ich szanse na odniesienie sukcesu w życiu osobistym i zawodowym. Tydzień Kodowania oferuje wszystkim uczniom możliwość podjęcia pierwszych kroków w kierunku tworzenia treści cyfrowych poprzez zapewnienie szkołom i nauczycielom bezpłatnych możliwości rozwoju zawodowego, materiałów dydaktycznych, wyzwań międzynarodowych i programów wymiany. Na stronie <a href="https://codeweek.eu/community?country_iso=PL">https://codeweek.eu/community?country_iso=PL</a> znajdziemy listę ambasadorów akcji w Polsce.
Zachęcamy nauczycieli uczestniczących w projekcie „Lekcja:Enter”, w szczególności nauczycieli informatyki, do organizacji lekcji lub wydarzeń w ramach tegorocznej edycji Europejskiego Tygodnia Kodowania - 9-24 października. Nauczycielom innych przedmiotów podpowiadamy, że pomoc w przygotowaniu lekcji na temat kodowania znajdziecie, wchodząc w zakładkę „Szkoły” i wybierz „Szkól” [nauczaj] (<a href="https://codeweek.eu/training">https://codeweek.eu/training</a>) . Są tam darmowe materiały szkoleniowe i informacje, np. scenariusze lekcji, które pomogą stawiać pierwsze kroki w planowaniu zajęć dla uczniów. Ukończenie każdego modułu szkoleniowego zajmuje około 15 minut. Moduły te przedstawiają najważniejsze zagadnienia związane z programowaniem i zadania dotyczące myślenia obliczeniowego. W modułach znajdują się także praktyczne porady i wskazówki na temat lekcji z danego tematu. Materiały video posiadają napisy w języku polskim.
Warto też odwiedzić stronę <a href="https://www.gov.pl/web/koduj">https://www.gov.pl/web/koduj</a>, na której znajduje się logicznie uporządkowany zbiór zasobów i materiałów dla nauczycieli oraz uczniów: gry i zabawy offline, scenariusze lekcji, bezpłatne kursy (np. code.org), gry i aplikacje online, publikacje (np. programu „Koduj z klasą” Centrum Edukacji Obywatelskiej czy „Misja:programowanie” Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego) i webinaria (np. kursy OSE it-szkoła).
Po wybraniu tematu lekcji lub wydarzenia, zachęcamy do jego zarejestrowania (wraz z krótkim opisem) na mapie pod adresem: <a href="https://codeweek.eu/events">https://codeweek.eu/events</a>. Mapę warto też wykorzystać do inspiracji przykładami wydarzeń zorganizowanych w różnych krajach, w tym w Polsce.
Przy organizacji innych aktywności niż lekcje, np. wydarzeń w bibliotece, pomocne mogą być wskazówki dostępne pod adresem: <a href="https://codeweek.eu/guide">https://codeweek.eu/guide</a>. Lekcje i wydarzenia np. w danej gminie można połączyć w sieć, biorąc udział w wyzwaniu „CodeWeek 4 All” (<a href="https://codeweek.eu/codeweek4all">https://codeweek.eu/codeweek4all</a>), pod warunkiem zaangażowania min. 10 różnych organizatorów. Celem wyzwania jest osiągnięcie jak największej liczby uczestników. 
 
Dla zachęty dodamy jeszcze, że w tym roku Kancelaria Premiera Rady Ministrów i NASK (Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa) po raz kolejny planują ogłosić konkurs „1000 pierwszych inicjatyw”, w którym 1000 pierwszych organizatorów może otrzymać nagrodę – materiał edukacyjny związany z nauką programowania. Dotychczas nagrodą były: drukowane gry Cody Roby (2018), drukowana publikacja „Zabawy w programowanie offline” ze scenariuszami zabaw dla edukacji wczesnoszkolnej (2019) oraz mata do nauki kodowania z zestawem scenariuszy do wykorzystania (2020). 
 
Zachęcamy do: 
- organizacji lekcji i wydarzeń, 
- rejestracji tych zajęć na stronie Europejskiego Tygodnia Kodowania, 
- podzielenia się tymi dobrymi praktykami na forum "Metody i narzędzia" (subforum: "Programowanie w szkole"). 
 
Powodzenia!

Zorganizuj lekcję lub wydarzenie w ramach Europejskiego Tygodnia Kodowania, 9-24 października

Autor: Tomasz Tokarz
Mamy za sobą wiele miesięcy doświadczeń edukacji zdalnej. Jak w soczewce pokazały one wszelkie trudności dominującego systemu kształcenia. Ale zarysowała także nowe możliwości. 
Warto zastanowić się, jakie lekcje możemy wyciągnąć z tych doświadczeń - na nowy rok szkolny. Co można zastosować już od września - w oparciu o obserwacje kształcenia zdalnego. Aby edukacja lepiej służyła nam wszystkim. 
&nbsp;
Po pierwsze - więcej przestrzeni na szukanie informacji. 
W warunkach edukacji zdalnej uczniowie przyzwyczaili się do działań z wykorzystaniem zewnętrznych źródeł, we współpracy z innymi. Nie dało się precyzyjnie nadzorować  ich pracy, pilnować, czy nie używają czegoś więcej niż własnej pamięci. Dziś może być im trudniej działać bez wspomagających narzędzi.
Czy jednak jest to konieczne? Czy szukanie w odpowiedzi w internecie czy konsultowanie ich z innymi - jest naprawdę działaniem niepożądanym  w epoce sieci i smartfona? Przecież na tym opiera się praca w dorosłym życiu. W pracy nikt nikogo nie zmusza w pracy do bazowania jedynie na danych zapisanych w mózgu. Mamy do rozwiązania problem i szukamy rozwiązań - przeszukujemy internet i pytamy ludzi z zespołu. Robią tak lekarze  prawnicy, informatycy, nawet lekarze (korzystają z konsyliów, baz danych, specjalistycznych stron). Tak samo działamy także my nauczyciele - szukają na forach różnych pomysłów na lekcje. 
Zamiast zakazywać takich aktywności - warto je wykorzystać do wspierania procesów uczenia. Edukacja zdalna uświadomiła nam jeszcze bardziej jak wiele wartościowych rzeczy można znaleźć w zasobach internetu. Ale też jak wiele jest w nim fake newsów i naciąganych interpretacji. I jakże ważną kompetencją jest umiejętność selekcji informacji. Warto ją ćwiczyć. Szukanie odpowiedzi w zasobach internetu może być równie wartościowe (jeśli nie bardziej) jak korzystanie z danych zapisanych w głowie. Dlatego warto dawać uczniom takie zadania, podczas których swobodnie mogą korzystać z zasobów sieci - by móc weryfikować informacje. 
 

Przykład? Dajemy im stworzony przez nas artykuł o tym, w jakich warunkach chodzili do szkoły ich rodzice/dziadkowie w latach 70 czy 80. (są tam np. informacje, że ich rodzice mieli w szkole religię albo że uczyli się za pomocą internetu). Uczniowie mają dokonać analizy wiarygodności tekstu za pomocą dowolnych materiałów. 
&nbsp;
Po drugie - więcej zadań problemowych. 
Edukacja zdalna pokazała także, że odpowiedzi na pytania w stylu: W którym roku była bitwa pod Grunwaldem jest bardzo łatwo wyszukać. Ale jeśli uczniowie mieli za zadanie zmierzyć się z bardziej złożonym problemem, jeśli mieli rozwiązać zagadkę lub stworzyć jakieś dzieło - trzeba było się natrudzić. Takie misje budziły także większe zaangażowanie. Dlatego warto częściej wykorzystywać zadania oparte na metodach problemowych. 
Metoda uczenia przez rozwiązywania problemów polega na poszukiwaniu odpowiedzi na inspirujące pytania. Można ją także nazwać uczeniem się przez dociekanie.
Przykładowe pytanie:
W jaki sposób zbudowano naszą szkołę - jak to możliwe, że istnieje tyle lat i się nie zawaliła? W jaki sposób najlepiej byłoby przeprowadzić jej remont? 
Szukający odpowiedzi mogą korzystać z dowolnych źródeł. Jeśli mają wiedzę na temat fizyki - ro świetnie. Jeśli nie - niech szukają. Mogą przynieść ściągi, smartfona, laptopy, encyklopedie. Mogą zadzwonić w trakcie do profesora z UJ. Mogą ściągać nawet dane z serwisów NASA. Niech sami decydują. Podczas rozwiązywania trzeba wykazać się nie tylko umiejętnością szukania, ale też przetwarzania, interpretowania, analizowania danych. Nauczyciel niech wejdzie w rolę obserwatora i konsultanta prac. 
Po trzecie - sprawdziany jako narzędzie wspierania uczenia się. 
W warunkach edukacji zdalnej często zdarzało się nam wykorzystywać tzw. testy (zadania ramowane, ustandaryzowane z jedną poprawną odpowiedzią). Problem polegał na tym, że były traktowane głównie jako narzędzie sprawdzania danych posiadanych w głowie. A gdyby nadać im inną funkcję? 
Wiele badań potwierdza jak skuteczne są testy jako narzędzia do… do uczenia się, zadawania odpowiednich pytań, kojarzenia. Odgrywają co najmniej równie ważną rolę co sama lekcja na dany temat. Regularne testowanie wiedzy (retrieval practice - dosł. trening odświeżania pamięci) to jedna z najskuteczniejszych strategii dydaktycznych. Sam akt poddania pamięci sprawdzianowi wzmacnia ją. Dochodzi do tego aktywne zaangażowanie i natychmiastowa informacja zwrotna o błędach. 
To wszystko działa o ile sprawdziany nie budzą lęku. O ile nie obawiamy się porażki - tylko traktujemy je jako kolejne narzędzie wspierające nas w lepszym rozumieniu materiału. Dlatego róbmy uczniom testy (na Quizizz czy Kahoocie) ale bez intencji złapania ich na błędach czy wykrycia nieposłuszeństwa - stosujmy je jako technikę uczenia się. Niech uczniowie rozwiązują je ile razy chcą - aż do opanowania materiału.  
 
Po czwarte - więcej zadań zespołowo-projektowych.
Edukacja zdalna opierała się głównie na pracy indywidualnej. Ale mogliśmy też obserwować pozytywne efekty jakie daje wykorzystanie możliwości pracy zespołowej - w przeznaczonych do tego pokojach. Przykładowo w Teams można tworzyć kanały grupowe (gdzie uczniowie mają możliwość tworzenia i gromadzenia plików oraz połączeń wideo) lub tworzyć tzw. podzielone pokoje do pracy synchronicznej w zespole. Uczniowie byli dużo bardziej aktywni w małych grupkach - niż na ogólnym spotkaniu. 
Dlaczego praca zespołowa działa? Ludzie uczą się samodzielnie, ale istotnym motywatorem do uczenia się - są inni ludzie. Działanie z innymi na rzecz wspólnego celu - działa mobilizująco. Praca wspólna buduje poczucie przynależności. A uczniowie silniej przekonani o byciu częścią społeczności szkolnej mają silniejszą motywację i bardziej się starali. Zależy im na grupie. 
W pracy zespołowej uczymy się rzeczy, które trudno osiągnąć samotnie:  negocjacji, kreatywności, kooperacji.  Poza tym w grupach można się rozdzielić zadaniami - tak jak w późniejszej pracy zawodowej. W nowoczesnych firmach liczy się głównie praca zespołowa oparta na podziale zadań między osoby o różnych kompetencjach. 
Warto zatem częściej inicjować wspólne działania. Najlepiej do tego nadaje się projekt uczniowski. To wieloaspektowe i wieloetapowe przedsięwzięcie, prowadzone przez uczniów, które ma przynieść konkretny efekt (stworzyć dzieło, które zostanie zaprezentowane innym). Uczniowie zaangażowani w projekt są podzieleni na mniej więcej pięcioosobowe zespoły. W zespole każdy ma jakąś rolę (przykładowo: menedżera, odkrywcy, analityka, projektanta, prezentera), z którą wiąże się określony obszar odpowiedzialności. Każdy projekt składa się z etapów. Na każdym etapie prac uczestniczy cały zespół, ale kluczowe znaczenie ma aktywność ucznia z określoną rolą. Projekt kończy się prezentacją efektów na forum. 
Przykład: Jesteście zespołem projektowym - startupem. Waszym zadaniem jest przygotowanie kampanii promocyjnej Waszej nowej aplikacji, ułatwiającej uczenie się. Efekty Waszych prac zaprezentujecie na forum. Do dzieła! 
&nbsp;
Po piąte - lekcje odwrócone. 
Po doświadczeniach edukacji zdalnej warto zastanowić się nad odwróceniem tradycyjnego przebiegu lekcji (gdzie nauczyciel prezentuje materiał podczas spotkania, a uczniowie przetwarzają go w domu poprzez zadania) i przejścia na model odwrócony (uczniowie przygotowują się w domu na podstawie materiałów opracowanych przez nauczyciela a lekcja służy prezentacji wniosków, efektów prac oraz przedyskutowaniu tego, czego dowiedzieli się uczniowie). Podczas bezpośredniego spotkania nie tracimy czasu na przekaz, tylko po prostu rozmawiamy z młodymi ludźmi na temat tego, co odkryli, wyjaśniamy wątpliwości oraz systematyzujemy materiał. Taki model nazywany jest też mieszanym (blended education). 
Takie rozwiązanie jest dziś dużo łatwiejsze do wdrożenia niż dwa lata temu.  Obecnie wszystkie szkoły są połączone z platformami e-learningowymi. Uczniowie w trakcie edukacji zdalnej nauczyli się pracować na przygotowanych materiałach. Mają sprzęt do pracy. Przeniesienie części kształcenia do sieci pozwoli zaoszczędzić czas na zajęcie się w szkole tym, co najistotniejsze. Kreatywność, komunikację, kooperację, krytyczną analizę treści. 
 
Po szóste - informacja zwrotna zamiast stopni.
Podczas edukacji zdalnej mogliśmy zaobserwować, jak wielkie znaczenie uczniowie przywiązują do ocen. Część z nich obchodziła ustalone odgórnie zasady - byle tylko zdobyć odpowiedni stopień. Uczniowie poddani presji zdobywania ocen (które nie są przez nich traktowane jako informacje rozwojowe) szli na skróty. Zdarzało się ściąganie. 
Dlaczego? Cyferki stały się dla nich celem samym w sobie. Nie rozumieją celu podejmowanych działań. Nie traktują uczenia się jako własnej decyzji, która ma przynieść im korzyść i odpowiedzieć na ich potrzeby. 
Warto zatem zastanowić się, czy nie warto zmienić modelu oceniania na bardziej sensowny dla ucznia. Pamiętajmy, że celem oceniania są dwie rzeczy:
<ul>
	<li aria-level="1">monitorowanie pracy ucznia (Monitorowanie to zorganizowany, ciągły i długoterminowy sposób obserwacji)</li>
</ul>
<ul>
	<li aria-level="1">przekazywanie uczniowi informacji o jego osiągnięciach edukacyjnych pomagających w uczeniu się, poprzez wskazanie, co uczeń robi dobrze, co i jak wymaga poprawy oraz jak powinien dalej się uczyć. </li>
</ul>
Tak, podkreślmy to. Ocena powinna dawać uczniowi informację zwrotną pomagającą w uczeniu się. Zastanówmy się zatem, w jakim stopniu stosowany przez nas model oceniania ją zawiera. Jeśli dajemy uczniowi jedynkę czy piątkę - czy przekłada się to na realny komunikat, dotyczącą mocnych stron, braków oraz wskazówek dotyczących dalszego doskonalenia? Czy po otrzymaniu określonej oceny uczeń wie, co powinien zrobić, aby skuteczniej rozwijać swój potencjał? Jeśli nie - zastanówmy się jaki model oceniania byłby dla uczniów wartościowy. 
Pamiętajmy, że ocenianie bieżące jest wewnętrzną sprawą szkoły. Rada pedagogiczna może wprowadzić do statutu taki model, jaki uzna za skuteczny i służący uczniom. Jednym z najbardziej skutecznych i sprawdzonych jest tzw. ocenianie kształtujące.
Punktem wyjścia do sensownego oceniania powinno być (szczególnie w odniesieniu do uczniów starszych klas) rozwijanie poczucia sprawczości, podejmowania decyzji, kierowania sobą. 
A co z nagrodą? Jeśli uczniowie poczują się zauważeni  i docenieni, jeśli dostaną dodatkowo rzetelną informację o postępach, nie będę traktować cyferek jako wyznacznik poczucia wartości. Oklaski podczas prezentacji projektu mogą być tą informacją zwrotną, której uczeń potrzebuje bardziej niż stopnia w dzienniku. 
&nbsp;
Po siódme  - różnorodność uczenia się.
Edukacja zdalna pokazała jak ważne jest zdywersyfikowane podejście do uczniów, różnorodne i spersonalizowane. Uczniowie uczyli się na różne sposoby - z książek lub smartfonów, za biurkiem lub w łóżku, własnym tempem. Mieli różne możliwości techniczne. Mają też rożne osobowości. Nie zawsze ramowany sprawdzian z krótkim czasem na odpowiedź okazywał się najbardziej sprawiedliwym rozwiązaniem. Niektórzy uczniowie lubią rozwiązywać kartkówki online, inni występować publicznie, a jeszcze inni preferują wspólne tworzenie plakatu lub nagranie filmu.
Warto zadbać, aby sposoby realizacji materiału oraz oceniania odpowiadały uczniom o różnych predyspozycjach, zainteresowaniach, motywacjach, mocnych stronach, preferowanych sposobach uczenia się. 
Można tu skorzystać z metod gamifikacyjnych. Gamifikacja to metoda, która wprowadza do nauczania/uczenia się wybrane elementy mechaniki gier (np. wykonywanie misji, gromadzenie punktów, rozwój w wybranym obszarze). Dobrze zaprojektowane zajęcia  przypominają grę nielinearną, gdzie są różne drogi do sukcesu, a każdy uczeń może podążać taką ścieżką, która jest dla niego najlepsza (np. rozwiązywania zadań, dyskusji, tworzenia, działań zespołowych). Gdzie jest oceniany w obszarze, na który się zdecydował - przy spełnieniu minimalnych wymogów. Sprawdzian, aktywność, rozprawka, plakat, występ publiczny, praca w grupach. Niech uczeń sam zdecyduje, jak wykona określone zadania, kiedy podejmie próbę. Czy zrobi to w grupie, czy indywidualnie. Takie rozwiązanie eliminuje strach i lęk — największe zmory dla rozwoju ucznia — oraz bardziej upodmiotawia młodego człowieka. Przywraca mu poczucie wpływu.
&nbsp;
Po ósme - budujmy relacje. 
Nauczanie zdalne pokazało, jak ważne są relacje, kontakt, wzajemny szacunek. Jeśli między młodymi ludźmi a nauczycielem jest zbudowana więź, to uczniowie współpracowali z nauczycielem, pomagając mu w sprawnym przeprowadzeniu lekcji. Zaciekawieniem (może nawet bardziej osobą, niż treściami) uczestniczyli w spotkaniach. Poza tym dużo chętniej uczestniczyli w lekcjach - jeśli czuli, że są akceptowani i szanowani - przez nauczyciela i klasę. 
Warto te doświadczenia wykorzystać. Nauczyciel powinien być osobą, który pomaga ludziom radzić sobie z problemami - nie stanowić kolejne ich źródło. Jesteśmy w końcu w szkole dla uczniów - by odpowiadać na ich potrzeby. Naszym zadaniem jest danie im uwagi, wsparcia, wzmocnienia w ich dążeniach. Powinniśmy bardziej zauważyć ucznia jako niepowtarzalną istotę, docenić za to, co jest jego mocną stroną, zaakceptować, takim jaki jest (bez uzależniania akceptacji od wykonania poleceń), zapewnić realne poczucie bezpieczeństwa (nie chodzi o bramki przy drzwiach, tylko poczucie komfortu psychicznego). 
Edukacja zdalna pokazała, że nauczyciela w roli przekazywacza danych i testera jest stosunkowo łatwo zastąpić. Ale kto zastąpi mądrego, empatycznego przewodnika po skomplikowanych ścieżkach życia? 
&nbsp;
Podsumowanie
Nauczanie zdalne pokazało tylko dobitniej, że edukacja może wyglądać inaczej. Pamiętajmy, że uczniowie przywykli do modelu gdzie nie muszą fizycznie być aktywni na lekcjach - byli aktywni jeśli lekcja ich ciekawiła, pozwalała im się wykazać, a oni sami czuli się bezpiecznie wśród ludzi, którzy się wzajemnie lubią i szanują. Technologie nie zastąpią więzi. Mieliśmy okazję zauważyć, z czym uczniowie mogą poradzić sobie sami a co może im zaoferować szkoła. O Mieszku czy amebie młodzi mogą nauczyć się samodzielnie. Ale do budowania kompetencji społecznych potrzebny jest kontaktu z rówieśnikami. I do tego mogą służyć budynki szkolne. Do animowania wspólnych aktywności. Do inicjowania działań zespołowych. Do pokazania innym swoich mocnych stron. De wymiany i rozmowy. Edukacja zdalna dała nam szansę na zmianę podejścia do kształcenia. Warto z niej skorzystać.