HIT a TIK – czyli jak poznawać najnowszą historię? – polecamy strony i kanały

AUTOR: Tomasz Tokarz

Mamy w szkole nowy przedmiot – Historia i Teraźniejszość. Nie ma podręczników (obowiązkowych)? – to szansa, aby uczniowie samodzielnie eksplorowali najnowszą historię z pomocą zasobów sieci.

Od września 2022 roku do szkół ponadpodstawowych wychodzi nowy przedmiot – Historia i Teraźniejszość. Zastąpi przedmiot Wiedza o społeczeństwie (zakres podstawowy) i będzie obejmował zagadnienia z zakresu wiedzy o społeczeństwie oraz historii najnowszej – dzieje powojenne (od 1945 do 2015). Treści tego przedmiotu to więc de facto w większości historia najnowsza. Do przedmiotu nie ma obowiązkowych podręczników ani programów. A może to szansa? Będziemy mogli prowadzić ten przedmiot według własnego konceptu. Realizować punkty z programu na podstawie autorskich projektów.
Gdzie szukać inspiracji? Podstawą się polecić kilkanaście sprawdzonych kanałów i stron, gdzie można znaleźć przydatne informacje na temat dziejów najnowszych. Zacząć warto od bogatej propozycji Instytutu Pamięci Narodowej.
Oto zbiór stron internetowych przygotowanych przez IPN:

• PORTALE EDUKACYJNE IPN – https://edukacja.ipn.gov.pl/edu/multimedia-1/portale-edukacyjne – do najciekawszych z nich należą strony poświęcone kulturze niezależnej lat 80.
• KULTURA NIEZALEŻNA – https://kultura-niezalezna.pl/ – 
  Walka Polaków o niepodległość 1918-1989 – http://www.polska1918-89.pl/ czy przełomowi 1989 roku: 1989 – https://polskiemiesiace.ipn.gov.pl/mie/wszystkie-wydarzenia/czerwiec-1989/112505,Czerwiec-1989.html
• Materiały audiowizualne można także znaleźć na stronie: PRZYSTANEK HISTORIA prowadzonej przez pracowników IPN – https://przystanekhistoria.pl/pa2/audiovideo
• IPN ma także kanał na YouTube: IPN TV – https://www.youtube.com/user/IPNtvPL
• Warto także wysłuchać audycji o historii najnowszej na kanale Polskiego Radia POLSKIE RADIO – HISTORIA – https://www.polskieradio.pl/39,Historia/1088,Historia-najnowsza-%E2%80%93-Polska

Dużo ciekawych materiałów dotyczących historii najnowszej znajdziemy na kanałach YouTube. Szczególnie warte polecania są:

• POWOJNIE – https://www.youtube.com/c/Powojnie można znaleźć ponad sto filmów dotyczących głównie historii powszechnej po 1945 roku.
• OBLICZA XX WIEKU – https://www.youtube.com/c/ObliczaXXWieku – Portal prezentuje mniej znane kwestie z historii XX wieku.
• MISJA SPECJALNA – https://www.youtube.com/watch?v=FyApCEIj2Os&list=PLSFjN753fhxTX6SWjQVyYK4C7LqmoG-oV – niemal 100 podcastów poświęconych sensacyjnym wydarzeniom XX wieku.
• CIEKAWE HISTORIE – https://www.youtube.com/c/ciekawehistorietv – ponad 70 filmów opartych na starannej kwerendzie źródłowej.

Warto śledzić kilka kanałów anglojęzycznych, szczególnie:

• TIMELINE – https://www.youtube.com/c/TimelineChannel/videos – zbiór fantastycznych filmów dokumentalnych, w dużej części poświęconych historii najnowszej.
• THE COLD WAR – https://www.youtube.com/c/TheColdWarTV – dziesiątki doskonale przygotowanych filmów obrazujących (z różnych perspektyw) okres zimnej wojny.
• HISTORY WITH GILBERT – https://www.youtube.com/channel/UC1Zc6_BhPXiCWZlrZP4EsEg/videos – kanał o historii; wiele filmów dotyczy historii po 1945 roku.
• BINKOV BATTLEGROUND – https://www.youtube.com/c/BinkovsBattlegrounds/videos – kanał poświęcony historii wojskowości, zawierający jednak także wiele interesujących filmów na temat historii politycznej.

Na koniec przedstawiamy kilka popularnych stron internetowych z rozbudowanymi działami poświęconymi historii najnowszej.

• CIEKAWOSTKI HISTORYCZNE – HISTORIA NAJNOWSZA – https://ciekawostkihistoryczne.pl/category/epoka/historia-najnowsza/
• HISTORIA.ORG – HISTORIA NAJNOWSZA – https://historia.org.pl/Kategoria/artykuly/historia-najnowsza/
• DZIEJE – HISTORIA NAJNOWSZA – https://dzieje.pl/tag/historia-najnowsza 

Oczywiście analiza gotowych materiałów to nie wszystko. Przedmiot “Historia i teraźniejszość” daje duże możliwości realizowania historii w jej podstawowym znaczeniu – jako narzędzie ułatwiające uczniom odkrycie i zrozumienie rzeczywistości, narzędzie krytycznego myślenia i rozwijania aparatu badawczego.

Przypomnijmy, że historia nie jest nauką o przeszłości. Jest nią – jak sama nazwa wskazuje – archeologia (z gr. ἀρχαῖος archaīos – dawny, stary i – λογία -logiā – mowa, nauka). Słowo historia pochodzi od greckiego ἱστορία (istoria), znaczącego „badanie, dochodzenie do wiedzy” oraz „wiedza zdobyta poprzez badanie”. Herodot, który jako pierwszy użył tego słowa odniósł je charakteru swojej pracy rozpoczynającej się słowami „Oto przedstawienie badań (gr. ἱστορίης ἀπόδεξις istories apodexis)”.
Historia bowiem to przede wszystkim dziedzina naukowa zajmująca się rekonstruowaniem działań i wytworów ludzkich. Ale to także opowieść, jaką tworzymy w wyniku analizy faktów. Może tworzyć każdy i każda z nas. Kiedy rozmawiam z moimi uczniami o tym, co się obecnie dzieje w państwie – uprawiamy historię.

Dlatego Historia i teraźniejszość może być szansą na to, by uczniowie w większym stopniu samodzielnie rekonstruowali pewne zdarzenia (np. z historii swojej rodziny albo rozwoju techniki a więc czegoś, do czego mają dostęp) na podstawie krytycznej analizy źródeł czy wywiadów z ludźmi. Wydarzenia bliższe nam czasowo są dużo łatwiej dostępne uczniom. Mogą oni na własną rękę rekonstruować świat ludzkich działań.
Uczniowie mogą samodzielnie:

• przeprowadzać wywiady,
• analizować materiały,
• szperać w źródłach,
• studiować przekazy medialne,
• prowadzić mikro-badania na swoimi przodkami.

W odniesieniu do historii najnowszej uczniowie mają do dyspozycji dużo więcej źródeł. Mogą robić różnorakie analizy w oparciu o różnorodne dane, potwierdzone w bardziej dostępnych dokumentach. Warto z tych możliwości korzystać na lekcjach.