AI w nauczaniu o sztuce

AUTORKA: Renata Maciejczyk

Sztuczna inteligencja pojawia się nawet w codziennym życiu. Rolą nauczycieli może być wskazywanie sposobu jej wykorzystywania w sposób twórczy.

W dzisiejszych czasach tempo rozwoju wiedzy jest ogromne. Nikt nie może i nie powinien mieć złudzeń, że posiądzie wystarczającą wiedzę z każdej dyscypliny naukowej. Coraz istotniejsza jest biegłość nie tylko w odnajdywaniu informacji, ale również umiejętność oddzielenia faktów i materiałów naukowych od niepotwierdzonych teorii.

Jedną z niewielu dyscyplin naukowych (sic!) pozostają szeroko rozumiane sztuki piękne, pomimo mnogości zjawisk, w których laikowi trudno będzie się odnaleźć. Niemniej, nawet w sztuce można zauważyć tendencję do próby wykorzystywania sztucznej inteligencji.

W jaki sposób AI może być pomocna nauczycielom plastyki?

Jednymi z najpopularniejszych narzędzi, wykorzystujących sztuczną inteligencję są narzędzia, znajdujące się w portfolio amerykańskiego laboratorium badawczego OpenAI. Te narzędzia to zapewne znany większości ChatGPT oraz mniej znany DALL-E. 

Szczególnie to drugie narzędzie może być interesujące dla nauczycieli plastyki. DALL-E 2 to system sztucznej inteligencji, umożliwiający generowanie obrazów na podstawie wprowadzonego tekstu. W uproszczeniu działa w ten sposób, że użytkownik/użytkowniczka podaje interesujące go detale, np. „pejzaż marynistyczny w stylu Pablo Picasso”, a oprogramowanie wygeneruje obraz nawiązujący do stylistyki hiszpańskiego malarza na zadany temat przewodni, niebędący jednocześnie oryginalnym dziełem Pabla Picasso (chociaż sam malarz taki obraz namalował). 

Oprogramowanie jest częściowo bezpłatne, po wygenerowaniu określonej liczby obrazów należy dokupić „żetony”, które są formą zapłaty za korzystanie z możliwości oprogramowania. Naturalnie istnieją bezpłatne lub płatne alternatywy dla DALL-E 2. Są to, np. Simplified, Starryai, Fotor (GoArt), Dream by WOMBO czy NightCafe.

Znając możliwości powyżej opisanych narzędzi możemy sobie wyobrazić przeprowadzenie lekcji w dowolnej klasie szkoły podstawowej czy ponadpodstawowej z jego wykorzystaniem, np. podczas lekcji na temat kopii, pastiszu czy inspiracji w działaniach plastycznych. Jednocześnie korzystanie z takich narzędzi umożliwia przekazanie uczniom istotnej wiedzy, która może wpływać na ich postawy życiowe, tj. etyki takich działań, dopuszczalnego komercyjnego użycia tak wygenerowanych obrazów. Może też być kanwą fascynującej opowieści na temat fałszerstw na rynku sztuki. Z drugiej zaś strony, niewątpliwie wpłynie na rozwój uczniów; nauczyą się choćby wykorzystywania języka, tj. odpowiedniego formułowania poleceń dla oprogramowania. Dzięki temu uczniowie będą mogli sprawniej poruszać się po meandrach internetu.

Wykorzystanie ChataGPT do lekcji plastyki może wydawać się trudne, w końcu jest to narzędzie, które swoich odpowiedzi udziela w formie pisemnej, nie zaś wizualnej. Narzędzie to będzie raczej przydatne na wyższych poziomach edukacji, w profilowanych liceach plastycznych, a przede wszystkim w trakcie lekcji dotyczących historii sztuki.

Na przykład zadaniem uczniów może być wygenerowanie manifestu artystycznego, nawiązującego do manifestu futurystycznego, jednocześnie uwzględniającego ważne dla uczniów wartości – chociażby ochronę środowiska naturalnego. Jednocześnie nauczyciel/nauczycielka wykorzystując czat zyska okazję by zwrócić uwagę na kwestie, dotyczące również innych przedmiotów szkolnych, np. konieczność weryfikacji otrzymywanych informacji z uznanymi źródłami naukowymi.

Więcej informacji – linki do e-zasobów:

• ChatGPT – https://openai.com/chatgpt
• DALL-E 2 – https://openai.com/dall-e-2 
• Simplified – https://simplified.com/ai-image-generator/?fpr=himanshu40
• Starryai – https://starryai.com
• Fotor (GoArt) – https://www.fotor.com
• Dream by WOMBO  – https://dream.ai
• NightCafe – https://creator.nightcafe.studio

Sztuczna inteligencja jest coraz częściej wykorzystywana, nawet w codziennym życiu. Nie sposób tego uniknąć, nie ma też powodu. Istotną rolą nauczyciela/nauczycielki może być wskazywanie możliwości wykorzystywania AI w sposób twórczy, sensowny i zgodny ze stanem wiedzy naukowej. 

Grafika: Autor: rawpixel na Freepik. Źródło: https://www.freepik.com/free-photo/technology-human-touch-background-modern-remake-creation-adam_17851045.htm#query=ai&position=1&from_view=search&track=sph