Edukacja to relacja. Ale nie można relacji budować jedynie na przerwie. Szkoła powinna być tak zorganizowana, aby umożliwiać współpracę, komunikację, wymianę. Dlatego warto postawić na pracę zespołową, podczas której każdy uczeń/uczennica wnosi do grupy aktywność zgodną z jego/jej mocnymi stronami, zainteresowaniami i potrzebami. Pracę zespołową najlepiej połączyć z pracą projektową. Projekt to wieloaspektowe i wieloetapowe przedsięwzięcie zaplanowane w czasie, które ma przynieść konkretny efekt.
Przyjmijmy, że uczniowie pracują nad stworzeniem filmu na temat roli internetu i gier internetowych w życiu nastolatków. Można tu włączyć elementy podstaw programowych z języka polskiego (tworzenie tekstów, nawiązania w grach do literatury), historii (media w historii, nawiązania w grach), biologii (wpływ internetu/gier na ciało i umysł), fizyki (jak w ogóle działa internet), informatyki, WOS itd.
W jaki sposób można to zaplanować? Jakie narzędzia TIK można wykorzystać w zespołowej pracy nad projektem, by ułatwić jego przeprowadzenie? W jaki sposób możemy zespołowo pracować nad projektem w trybie edukacji hybrydowej lub zdalnej?

Załóżmy, że uczniowie zaangażowani w projekt są podzieleni na mniej więcej sześcioosobowe zespoły. Każda osoba w zespole ma jakąś rolę (przykładowo: menedżera, badacza, analityka, twórcy, marketingowca, prezentera), z którą wiąże się określony zestaw działań i odpowiedzialności. Każdy projekt składa się z etapów. W każdym etapie prac uczestniczy cały zespół, ale kluczowe znaczenie ma aktywność ucznia/uczennicy z określoną rolą. Ponoszą oni także odpowiedzialność za ukończenie etapu prac, który im podlega.

1. WPROWADZENIE — etap szukania pomysłów.
Tu działa głównie uczeń/uczennica w roli menedżera (kierownika) inicjując dyskusję (burzę mózgów) na temat problemu i sposobów jego rozwiązania. Zbiera głosy i formułuje kierunek działań. Na tym etapie członkowie zespołu szukają odpowiedzi na pytania: jaki jest nasz cel? W jakim kierunku będziemy działać? Co chcemy osiągnąć?
Przydatne narzędzia TIK. Najprościej wykorzystać narzędzia związane z jedną z głównych platform do pracy zespołowej: TEAMS (platforma Microsoft) lub MEET + CZATY (platforma Google). Można także użyć aplikacji do wspólnego, synchronicznego tworzenia map myśli (np. COGGLE)

2. BADANIA — etap zbierania danych (ang. research).
Inicjatywę przejmuje badacz/badaczka, koordynujący proces szukania materiałów i informacji (o problemie, ale także o odbiorcach produktu/usługi). Na tym etapie członkowie zespołu szukają odpowiedzi na pytania: co wiemy o problemie?; z czego możemy skorzystać?; kim jest odbiorca naszego dzieła projektowego — jakie są jego potrzeby?; co może zainteresować innych ludzi w naszym projekcie.
Przydatne narzędzia TIK. Można wykorzystać różne aplikacje w ramach Microsoft 365 lub G-Suite (np. formularze do tworzenia ankiet oraz arkusze kalkulacyjne), oprócz tego inne aplikacje do tworzenia ankiet i zbierania informacji zwrotnej (np. MENTIMETER), do robienia notatek (KEEP) czy gromadzenia danych (PADLET).

3. OPRACOWANIE — etap analizy i przetwarzania danych.
Inicjatywę przejmuje analityk/analityczka. Koordynuje proces syntezy danych, zbiera w całość to, co udało się znaleźć, przetwarza dane i formuje ogólny zamysł. Następnie przedstawia pomysł, który podlega potem przedyskutowaniu w zespole. Na tym etapie szukamy odpowiedzi na pytania: co wynika z naszych poszukiwań?; jak możemy rozwiązać problem?; co konkretnie zrobimy, by stworzyć dzieło, odpowiadające na potrzeby odbiorców?; jak ich zachęcimy do zapoznania się z efektami naszych prac?
Przydatne narzędzia TIK. Można wykorzystać różne aplikacje w ramach Microsoft 365 lub G-Suite (wspólna edycja dokumentów tekstowych czy prezentacji), a także np. aplikacje pomagające przygotować infografiki.
Najprościej wykorzystać popularne aplikacje: CANVA lub GENIALLY, pozwalające na ciekawe przetwarzanie danych. Można też użyć jednej z poniższych aplikacji:
EASELLY , VENNGAGE - tworzenie infografik
INFOGRAM - wykresy, infografiki
DATAWRAPPER - wykresy

4. TWORZENIE — etap projektowania modelu, makiety (filmu, gry, strony, aplikacji, wystawy).
Inicjatywę przejmuje projektant/projektantka. Tworzy zalążek dzieła (z pomocą innych członków zespołu). Na tym etapie szukamy odpowiedzi na pytania: jakie będzie rozwiązanie problemu?; w jaki sposób nasze dzieło powinno wyglądać?; jakie elementy musi zawierać? (to etap tworzenia filmu).
Przydatne narzędzia TIK. Można do tego wykorzystać aplikacje do tworzenia filmów i multimedialnych prezentacji. W przypadku systemu Windows przydatny jest MovieMaker, dla IOS najlepszym programem jest dedykowany IMovie. Można użyć także jednej z poniższych aplikacji.
LUMEN - tworzenie multimedialnych prezentacji filmów
KIZOA - tworzenie i obróbka filmów
MAGISTO, FILMORAGO - obróbka filmów

5. PROMOCJA — etap tworzenia kampanii informacyjnej i promocyjnej – dotyczy dłuższych projektów.
Koordynuje to marketingowiec. Planuje odpowiedni sposób przekazu i dba o przyciągnięcie odbiorców; może np. prowadzić media społecznościowe lub kanał na YouTube, gdzie ukazuje kolejne etapy prac.
Przydatne narzędzia TIK. Do promocji wykorzystujemy oczywiście media społecznościowe (Facebook czy Instagram). Można także zrobić prostą stronę internetową – Witryny Google, WiX albo bloga (BLOGGER, WORDPRESS). Niezbędny może się także okazać kanał na YouTube. Naturalnie trudno się obejść bez aplikacji do tworzenia treści, np. jednej z poniższych:
CANVA - grafiki, plakaty
POSTERMYWALL - grafiki
PIKTOCHART - grafiki, plakaty
PIXLR - obróbka zdjęć

6. PREZENTACJA — przedstawienie produktu.
Członek/członkini grupy, osoba, która najlepiej czuje się podczas występów publicznych, prezentuje efekty działań zespołu, opisuje innym elementy projektu – jest na pierwszej linii, jest twarzą projektu.
Przydatne narzędzia TIK. Oprócz aplikacji w ramach Microsoft 365 (POWERPOINT) czy G-Suite (PREZENTACJE) może wykorzystać którą z poniższych:
PREZI - tworzenie złożonych prezentacji
CANVA - tworzenie prezentacji
GENIALLY - tworzenie interaktywnych tablic
EMAZE - tworzenie prezentacji z pomocą szablonów
SUTORI - tworzenie osi czasu

7. PODSUMOWANIE — etap zbierający wnioski.
Inicjatywa przechodzi do menedżera/menedżerki, którzy rozmawiają z członkami zespołu na temat projektu. Analizują wspólnie sukcesy i ewentualne niepowodzenia.
Przydatne narzędzia TIK. Można tu oczywiście wykorzystać aplikacje do połączeń wideo w ramach platform Microsoft 365 (TEAMS) lub G-Suite (MEET), a także komunikatory np. SKYPE lub ZOOM.

Jaka jest rola nauczyciela/nauczycielki w takim modelu pracy? Zależy ona od wieku i doświadczenia uczniów. W skrajnym przypadku, jeśli grupa ma dużą wprawę, może ograniczyć się do roli zamawiającego usługę – klienta czy tzw. anioła biznesu i po prostu z ciekawością czekać na efekty prac. Może także pełnić funkcję lidera/liderki kilku zespołów i opiekować się menedżerami, którzy relacjonują mu/jej efekty realizowania poszczególnych etapów projektu oraz proszą o wsparcie (porady, wskazówki, materiały). A czasem rola nauczyciela/nauczycielki musi być większa, szczególnie w przypadku młodszych uczniów. Wtedy przejmuje on/ona rolę menedżera/menedżerki i kieruje ściślej pracami zespołów.
Niezależnie od konkretnych wdrożeń, przyjętych sposobów realizacji, metoda projektu zespołowego wydaje się optymalna jeśli chodzi o rozwijanie przez uczniów kompetencji społecznych. A narzędzia TIK mogą się okazać bardzo przydatne dla efektywniejszej pracy – szczególnie w warunkach edukacji zdalnej.

Artykuł opracowany w ramach miesiąca tematycznego: RELACJE - WSPÓŁPRACA